Kent Sağlığı
Yaşlılarda İdrar Kaçırma ve Aşırı Aktif Mesane
Bu haftaki konuğumuz Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi; Prof. Dr. Rahmi Onur.
Dr. Onur, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesini bitirdikten sonra Üroloji ihtisası ve daha sonra kadın ile erkeklerde işeme bozuklukları, idrar kaçırma ve nöroüroloji alanlarında Amerika Birleşik Devletlerinde doktora sonrası çalışmalarda bulunmuş bir bilim adamıdır.
Yaşlı birey tanımı ve yaşlılarda idrar kaçırma sorunu ile ilgili kısa bilgi verir misiniz?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) yaşlı bireyi 65 yaş üstü olarak tanımlamaktadır. Günümüzde orta yaş grubunun 70’li yaşlarda kabul edildiği bir yaş aralığında bu tanımlamanın değiştirilmeye ihtiyacı olduğu düşüncesindeyim. Ancak, güncel hastalık yaklaşımları, tedavi planlamaları ve ilaç uygulamalarında hala bu yaş sınırını kabul etmekteyiz.
İdrar kaçırma bebeklik çağı hariç hiçbir yaşta normal değildir. Dolayısı ile yaşlılarda idrar kaçırma yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak görülmemeli, bir problem olarak ele alınmalı ve mutlaka tedavi edilmelidir.
Aşırı aktif mesane nedir?
Uluslararası kontinans derneği aşırı aktif mesaneyi; “herhangi bir enfeksiyon veya altta yatan bir başka hastalık olmaksızın oluşan idrar sıklığında artma ve ani sıkışma olarak tanımlar. Gece idrar sıklığı veya idrar kaçırma bu duruma eşlik edebilir ancak şart değildir.
Sık sık idrara giden tüm bireyler aşırı aktif mesane hastası mıdır?
Kişinin idrar yapma alışkanlıklarının sayısal olarak artması zaman zaman normaldir. Ancak bu durumun 6 haftadan uzun sürmesi, idrar sıklığının 8 veya üzerinde olması, eşlik eden ani sıkışma, baskılanamayan idrar yapma durumu ve bu duruma bazen kaçırmanın da eşlik etmesi aşırı aktif mesane tanısını güçlendirir. Aşırı aktif mesane tanısı konulabilmesi için o hastada diyabet, beyin ve sinir hastalıklarına bağlı idrar sıklığında artış (örn: beyin kanaması, felç, multipl skleroz, demans, Alzheimer, omurilik yaralanması, vb), geçirilmiş ürolojik veya kadın doğum ameliyatları olmaması gerekir. Bu durumlar mevcutsa aşırı aktif mesane tanısı yerine; bu hastalığa “nörojen mesane” denilmektedir.
Aşırı aktif mesane her zaman hastalık mıdır?
Aşırı aktif mesane aslında bir hastalık değil, şikayetler kompleksidir. Yani; farklı çevresel durumlarda ya da vücuttaki değişikliklerle idrar sıklığında artma ya da ani idrar yapma ihtiyacı olabilir. Bu durum aşırı sıvı tüketimi (günde 5-6 lt den fazla), çok çay (teofilin) ya da kahve (kafein) içilmesi, kronik kabızlık, diyabet (şeker) hastalığı, stres, heyecan ve uykusuzluk gibi duygu durum bozukluklarında da olabilir.
Aşırı aktif mesane ve idrar kaçırma nasıl tedavi edilmelidir?
Aşırı aktif mesane tedavisinde en önemli adım davranışsal tedaviler, çevresel faktörlerin düzenlenmesidir. İdrar kaçırmaya yol açabilecek faktörler değerlendirilmeli ve öncelikle bunlar ortadan kaldırılmaldır. İdrar sıklığında artış, ani idrar yapma ihtiyacı ve kaçırma enfeksiyon, taş ya da tümöre de bağlı olabileceği için bu durumlar tek tek kontrol edilmelidir. Yaşlı hastalarda tansiyon hapları sabah üzeri alınmalı, idrar söktürücü ilaçlar da bu saatlere kaydırılmalıdır. Kadınlarda hormonal eksiklikler giderilmeli, menapoz sonrası jinekolojik organlar mutlaka değerlendirilmelidir.
Ani idrar sıkılması olduğunda, hastanın bu hissi baskılaması ve giderek artan bir sürede idrarını geciktirerek yapması, pelvik taban egzersizleri ve pelvik fizyoterapi idrar kaçırmayı etkin bir şekilde önleyebilir. Tüm bu düzenlemelere yanıtsız hastalarda ilaç tedavisine başlanabilir. İlaçlarda dikkat edilecek en önemli nokta; yaşlı bireylerde bilişsel fonksiyonları bozmayacak, unutkanlık, bunama durumunu artırmayacak ilaçları seçmektir.
Tedavide sadece hastalığı değil hastayı tedavi etmeyi hedeflemeliyiz. Kişiye özgü ilaç düzenlemeleri ve ek hastalıkları dikkate alarak ilaç ve cerrahi tedavi planlaması önemlidir. En sık mesane kasılmasını azaltan ilaçlarla aşırı aktif mesane ve idrar kaçırma başarılı bir şekilde tedavi edilmektedir. İlaçlara yanıtsız hastalarda idrar kaçırma tedavisi nasıl olmalıdır? Davranışsal tedaviler, sıvı alımı ve ilaçlara rağmen aşırı aktif mesane ve idrar kaçırma devam eden hastalarda kaçırmaya yol açan durum tekrar değerlendirilmelidir.
Bazı hastalarda kaçırma; öksürme, hapşırma ve gülme ile idrar kaçabilir. Böyle bir durum aşırı aktif mesane olmayıp stres tipte kaçırmadır ve tedavisi genellikle cerrahidir. Kısa bir cerrahi işlem doğru teknikle birleştirildiğinde; bu tip kaçırma (öksürme, hapşırma, gülme ile olan) etkili bir tedavi edilebilir. İlaçlara dirençli (iki farklı idrar kaçırma ilacının 3 aydan daha uzun süre kullanma sonrası) idrar kaçırma/aşırı aktif mesane devam eden hastalarda ise bir sonraki adımda mesaneye botoks uygulanabilir. Bu tedavi yenilikçi bir yöntem olup mesane
içerisine farklı noktalarda steril sıvı ile sulandırılmış botoks enjeksiyonu yapılır. İlacın
uygulaması çok kolay olup hasta aynı gün taburcu edilir. Bu yöntem 9-12 ay arasında etkili olup lokal anestezi ile de tekrarlanabilir.
Son olarak hastalarımıza idrar kaçırmanın her yaşta ciddi bir sağlık sorunu olduğunu ve normal kabul edilmemesi gerektiğini belirtmek isterim. Gerek hijyenik gerek sosyal açıdan hayatı zorlayan bu durumun hem ilaç hem de cerrahi yöntemlerle etkili ve güvenli tedavisinin mümkün olduğu bilinmelidir.
Prof. Dr. Atıf AKDAŞ/ÜROTIP
Atıf AKDAŞ/kentekrani
Youtube Kanalına Abone Olmak İçin Tıklayınız
www.kentekrani.com 04 Temmuz 2021
