Şaşılık

Normalde her iki göz aynı nesneye odaklanır. Eğer bir göz bakılan nesneye odaklanmış, ancak diğer göz farklı bir noktaya bakıyorsa şaşılıktan söz edilir. Bu durumda her iki gözün görme eksenleri paralel değildir. Gözlerin biri istenilen nesneye bakarken diğer gözde içe, dışa veya yukarıya kaymalar olabilir. Her iki gözle bir nesneye bakıldığında iki gözde de bu nesnenin görüntüsü oluşur. Beynin görme merkezinde bu iki görüntü birleştirilerek tek olarak ve üç boyutlu olarak algılanır. Şaşılık olduğunda ise beyinde iki farklı görüntü ortaya çıkacağından, beyin kayan gözden gelen görüntüyü baskılayacaktır. Bu da derinlik hissinde ve  görmede azalmaya neden olacaktır. Toplumda görülme sıklığı %2-4 kadardır.

Şaşılığın nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak şaşılık gelişiminde rol oynayan pek çok faktör bulunmaktadır. Gözü hareket ettiren kaslardaki dengesizlikler, bu kasları kontrol eden beyin merkezlerinin etkilendiği hastalıklar gözlerin paralelliğini bozarak kaymaya neden olabilir. Şaşılık doğumdan sonra erken bebeklik döneminde görülebildiği gibi daha sonra da ortaya çıkabilmektedir. Genetik faktörler de burada rol oynamaktadır. Eğer ailede ve yakın akrabalarda şaşılık var ise yeni doğan bir bebekte şaşılık gelişme olasılığı artmaktadır. Şaşılık, önemli göz veya sistemik hastalıklar sonucunda da ortaya çıkabilmektedir. Görmeyi etkileyen katarakt, kornea opasiteleri, toksoplazmozis gibi göz hastalıkları, retinoblastom gibi göz tümörlerinin ilk bulgularından birisi şaşılık olabilir. Bu nedenle şaşılığın erken teşhis edilmesi ve nedeninin belirlenmesi önemlidir. Çocukluk döneminde görülen şaşılıklarda göz bozuklukları da önemli rol oynamaktadır. Düzeltilmeyen bir kırma kusuru şaşılığa ve göz tembelliğine yol açabilmektedir. Kafa travmaları (düşme, trafik kazası gibi) , geçirilen beyin ameliyatları ( kist, tümör gibi) da şaşılık nedenleri arasındadır.

Belirgin bir şaşılık ortaya çıktığında aile ve yakınları çocukta şaşılık olduğunu fark ederler  ve göz muayenesine getirirler. Ancak yalancı şaşılık ve gizli kayma gibi durumlar şaşılık teşhisinde gecikmelere neden olabilmektedir. Halk arasında yanlış inanış olarak bebeklikte olan kaymanın büyümekle zamanla düzeleceği düşünülmektedir, ancak bu hatalıdır şaşılık hiçbir zaman büyümekle kendiliğinden düzelmez. Bazı bebeklerin burun kökü geniş ve basık olur, ayrıca gözlerin buruna yakın kısmında bir cilt katlantısı bulunur. Bu katlantı şaşılık izlenimi yaratabilir. Ancak bu görüntü gerçek bir şaşılık değildir. Buna yalancı şaşılık denilir. Bu durum genellikle çocuğun büyümesi ile kaybolur. Ancak yalancı şaşılık gerçek şaşılık ile karışabilir. Bu gibi durumlarda herhangi bir göz probleminden şüphelenildiğinde çocuk vakit geçirmeden bir göz hekimine götürülmelidir. Göz muayenesi ile şaşılık olup olmadığı anlaşılır.

Doğumdan bebeklerin gözü gelişimini henüz tamamlamamıştır. Doğumdan sonra da görme gelişimi devam etmektedir. Normal binokuler görme gelişimi için her iki gözün de aynı nesneye bakması gerekir. Eğer şaşılıkta olduğu gibi bir göz istenilen nesneye bakıyor ancak diğer göz başka bir yere bakıyor ise normal bir binokuler  görmeden söz edilemez. Bu durumda üç boyutlu görme gelişimi  olumsuz etkilenir, ve fiksasyon için daha az kullanılan gözde de tembellik  gelişir. Görme gelişimi 7-8 yaşına kadar sabit hale gelmemiştir. Bu süre içerisinde düzeltilmesi gerekir. Ne kadar erken düzeltilirse  görme gelişimi o kadar iyi olacaktır. Bu nedenle şaşılığın erken tanısı ve tedavisi önemlidir.

Şaşılık  tedavisi

Detaylı bir göz muayenesinin ardından kaymanın nedenine göre tedavi planlanır. Şaşılık tedavisinde öncelikle altta yatan başka bir neden olup olmadığı tespit edilmelidir. Mümkünse tedavisi de yapılmalıdır. Daha sonra da şaşılık tedavi edilir. Şaşılık kırma kusurlarına bağlı olarak da ortaya çıkabilmektedir. Özellikle yüksek hipermetropisi olan çocuklarda bu görülür. Bu durumda verilecek gözlük ile kaymayı düzeltmek mümkündür. Bazen gözlükle kayma azalır ancak tamamen düzelmez ise cerrahi olarak düzeltilmesi gerekir. Şaşılığın tedavisinde gecikilmemelidir. Şaşılık ameliyatları başarı oranı yüksek ameliyatlardır. Ancak bazı durumlarda birden fazla ameliyat gerekebilir.