Bugün Mark Twain’in doğum günü. Asıl adı Samuel Langhorne Clemens. Allahtan takma isim kullanmış, asıl adını ezberlemek de telaffuz etmek de zor olacaktı…
Amerikan edebiyatının gözde yazarlarından, iş insanı, yayıncı, gazeteci, öğretim görevlisi. Mississipi nehir gemisinin kaptanıyken Amerikan edebiyatının efsanesi olmuş. Zaten Mark Twain adı da oradan geliyor; “İki kulaç derinlik” anlamında. Bir ırmak tanımı.
Tom Sawyer’in Maceraları, çocukken en çok okunan klasiklerden. Bizim Ömercik, Sezercik tayfasının atası. Cingöz, belalı bir yetim çocuk. Roman da teyzesinin “Toooom, Toooom, nerdesin çoocuum, boyu devrilesice…” gibi başlıyor bu yüzden. Ablam da bu çocukluk anısıyla kedisinin adını Tom koydu ama kedinin dişi olduğunu öğrenince ikilemde kaldı. Kedisi kimlik bunalımı yaşar mı diye bir kaç gün düşündükten sonra pisisinin adını değiştirmedi. O da erkek suratlı bir tüylü zaten. Bir de Huckleberry Flinn adlı önemli bir kahramanı var Twain’in.
Evinde 19 kedi.
Mark Twain’in bir özelliği de kedileri insanlardan daha çok sevmesi. Kediler üzerine düşünen bir edebiyatçı. Bir keresinde “İnsan kediyle çiftleştirilebilseydi, insanı geliştirirdi ama kediyi bozardı.” diye yazmıştı. İmza gibi bir laf…
Twain, insomnia hastası. Uyuyamama. Tüm eserlerini bu uyuyamadığı zamanlarda yazmış. Ayrıca günümüz stand up’çılarının temelini atanlardan. 1. Elizabeth’in de izleyicileri arasında olduğu düşünülürse başarılıymış.
Veee, evinde tam 19 kedisi varmış.
Onlara fantastik isimler veriyormuş. Apollinaris, Beelzebub, Buffalo Bill, Satan, Sin gibi…
Seyahat etmesi gerektiği zamanlarda yanında kedilerini götüremeyeceği için gittiği yerlerde kedi kiralıyormuş. Devre mülk kediler. Ancak dönüşünde onları sahiplerine veya güvenli yerlere emanet ediyormuş. Örneğin Dublin’de kiraladığı üç kedi için dönüşünde sahiplerine dokuz yıllık masraflarını da bırakmış.
Bir anısını yazarın arkadaşı anlatıyor;
“Belki de Twain’in en çok sevdiği kedi, başlangıçta kızı Clara’ya ait olan Bambino’ydu. Bambino kaybolduktan sonra Twain onu bulmak için duyuru yaptı. Getirene beş dolar vaat edip şöyle bir tanım yazdı; Büyük ve koyu siyah; kalın, kadifemsi kürk; göğsünde hafif bir beyaz saçak var; normal ışıkta bulunması kolay değil…”
Bambino, bir gün ansızın eve dönüvermiş. O arada yazarın bu sanatsal duyurusuyla önüne gelen eline bir kara kedi kapıp kapısını çalmış.
Kedi kriterdir.
Mark Twain’in kedilere ne kadar önem verdiğini kendi sözleriyle izleyelim şimdi. Çünkü edebiyatın yanısıra kedilere dair az felsefe yapmamış.
Bir kere, “Eğer bir insan kedileri seviyorsa benim de dostum ve yoldaşımdır” diyor. Önemli bir kriter. Ve devam ediyor;
Kediler insanların sandığından çok daha zekidirler, suç işlemeyi bile öğrenebilirler.
Eğer hayvanlar konuşabilseydi köpekler boşboğazlıklarıyla epey çam devirirlerdi, kedi ise az konuşmanın o ender erdemine sahip olurdu.
Bir kediye asla karşı koyamam, hele mırlayan bir kediye. Kediler gördüğüm en akıllı, en şirin, ve en temiz şeyler, tabii aşık olduğunuz kız haricinde.
Kediler krallar gibi kimseyi asmamış, kimsenin kellesini uçurmamış, kimseyi hapsetmemiş ya da kimseye acımasızca veya adaletsizce davranmamıştır. Bu yüzden de insanların krallarından daha derin bir sevgi ve saygıya layıktır ve bu sevgi ve saygıyı da görmelidir.
Tanrının yarattıkları arasında boynuna tasma geçirilip köleleştirilemeyen sadece kedilerdir.
Eğer bir kediyi suistimal edersen sana her zaman onurlu bir tedbirle yaklaşır. Onun güvenini bir daha kazanamazsın.
Kedilerin disiplinle arası hiç yoktur. Size hizmet etmezler. Onların doğasında yoktur itaat ve hizmet.
Eğer onu severseniz sizin dostunuz olur. Yalnız eşit koşullarda. İster kral olun, ister ayakkabı tamircisi, onunla üstünlük oyununa giremezsiniz.
Gizemli kedi ırkını seven Twain de gizemli yanları olan biriydi. 1835’te, Amerika’da Halley kuyruklu yıldızının göründüğü gün doğmuş, sonra hayatı boyunca Halley bir daha göründüğünde öleceğinden söz etmiş ve gerçekten de 75 yıl sonra Halley tekrar göründüğü gün ölmüştü.
Füsun ALTINOK
Önceki Bölüm
