İnsan Hakları İzleme Örgütü: Çin, ‘Uygur kültürünü yok etmek için’ yüzlerce köyün ismini değiştirdi’
New York merkezli insan hakları kuruluşu Human Rights Watch’a göre (İnsan Hakları İzleme Örgütü) Çin, “Müslüman Uygur kültürünü yok etmek” için Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde yüzlerce köyün ismini değiştirdi. BBC iddiayla ilgili olarak Çin’in Londra Büyükelçiliğiyle temasa geçti ancak Çin yetkilileri herhangi bir açıklama yapmadı.
HRW’nin yeni raporuna göre, Sincan’da Uygurların dini, tarihi veya kültürüyle ilgili isimler taşıyan yüzlerce köyün adı 2009-2023 yılları arasında değiştirildi.
Çin’in kendi yayımladığı verilere dayanan araştırmada “sultan”, “türbe” ve “hoca” gibi kelimelerin bölge isimlerinden çıkarıldığı ve yerlerini “uyum” ve “mutluluk” gibi isimler aldığı belirtiliyor.
HRW ve Norveç merkezli Uygur Hjelp adlı kuruluştan araştırmacılar, Çin Ulusal İstatistik Bürosu’nun web sitesinden Sincan’daki köylerin 14 yıllık dönemdeki isimlerini inceledi.
HRW, bu değişikliklerin büyük kısmının “sıradan göründüğünü” ancak yaklaşık beşte birinin (630 değişiklik) Uygur dini, kültürü veya tarihiyle ilgili referansları ortadan kaldırdığını belirtti.
Raporda öne çıkarılan örneklerden bir tanesi, Sincan’ın güneybatısındaki Akto ilçesinde bulunan Akmescit köyü. Köyün adı 2018 yılında Birlik köyü olarak değiştirildi.
Geçtiğimiz yıllarda yapılan pek çok araştırma, Çin’in Müslüman Uygurlara yönelik sistematik insan hakları ihlallerine işaret ediyor. Çinli yetkililer son yıllarda ülkedeki azınlık Uygur nüfusunu ana akım Çin kültürüne asimile etmek amacıyla Sincan’daki toplumu kökten değiştirmekle suçlanıyor. Pekin yönetimi bu suçlamaları reddediyor.
Çin’deki Uygur Müslümanlarının çoğu ülkenin kuzeybatısındaki Sincan, Çinghay, Gansu ve Ningşia gibi bölgelerde yaşıyor.
Çin’de 20 milyon dolayında Müslüman yaşıyor ve resmen ateist olan ülke din özgürlüğüne izin verdiğini söylüyor.
Ancak gözlemciler, son yıllarda organize dinlere karşı baskının arttığını belirtiyor.
HRW’ye göre ülkede köy ve kasabaların isimleri halen değiştirilmeye devam ediliyor, ancak değişimlerin büyük kısmı 2017-2019 yılları arasında yapıldı.
İnsan hakları örgütü, bunun Sincan’daki Uygur nüfusuna yönelik düşmanlıkların arttığı bir döneme denk geldiğini iddia ediyor.
‘Köylere, hükümet propagandasını yansıtan isimler veriliyor’
İnsan Hakları İzleme Örgütü Çin Direktörü Vekili Maya Vang, “Çinli yetkililer Sincan’da Uygurlar için zengin anlamlar taşıyan yüzlerce köy ismini hükümet propagandasını yansıtan isimlerle değiştiriyor” dedi ve ekledi:
“Bu isim değişiklikleri, Çin hükümetinin Uygurların kültürel ve dini ifadelerini silme çabalarının bir parçası gibi görünüyor.”
HRW geçen yıl yayımladığı bir başka raporda da Çin’i, ülkedeki camileri kapatıp yıkmakla ve başka amaçlarla kullanılmaları için dönüştürmekle suçlamıştı.
