Oğuz HAKSEVER/Gazeteci
Necefsiz Maşrapa
Heberburger
Televizyon haberciliği derslerinde yayıncı adaylarına, özellikle son dakika yayınlarında laf bulmakta, soru bulmakta zorlanmamaları için bir anahtar verirdim.
Durum nedir?
Bu durum ne düşündürüyor?
Şimdi ne olacak?
Türkiye’deki televizyon haberciliği ile ilgili yazıda da aynı yöntemi izlemek akılda kalıcı olmasına yardımcı olacaktır.
Durum nedir?
Durum, 3 başlık altında toparlanabilir.
1-Habercilikteki endüstrileşme
2-Nesli tükenmekte olan muhabirlik
3-Ajanslara emanet habercilik
Habercilikteki endüstrileşme:
Televizyon haberciliğinin başlayıp geliştiği ülkelerde, habercilikte endüstrileşme sorunundan endişe ediliyor. Türkiye’de böyle bir sorunu dile getiren var mı? Merak eder bakarım ama rastlamadım. “Kimin umurunda” diye de hayıflanırım.
Bu sorunu şöyle tanımlamak mümkün: Kanallarda aynı formatta, birbirinin taklidi, sığ, sadece ne oldu sorusunun yanıtını veren haberler.
Bu duruma Haberburger adını verdim.
Kanallar, bültenlerinde veya yayınlarında iki ekmek arası köfte yapıyor.
Kimi bol baharat kullanıyor, kimi köftenin üzerine ince bir peynir katmanı yerleştiriyor.
Ama hepsi aslında aynı.
Ekmek arası köfteler; Haberburger.
Bu satırlara rastgelen meslek dışındaki bir okuyucu, birkaç televizyon haber bültenini yukarıda dile getirilen görüşün bilincinde izlerse durumu hemen fark edecektir eminim.
Sorun, bir zamanlar başat haber alma kaynağı olan televizyona yeni iletişim araçları ile rakipler çıkınca belirdi. Akıllı telefonlara gelen hap gibi haberler, ayaküstü alınabilen haberler, televizyonun başat haber alma özelliğini yıktı.
Buna karşılık Türkiye’deki televizyon haberciliği ne yaptı? Pek çok konuda olduğu gibi bu sorunda da taklitçiliğe başvurdu. Haberciliği sosyal medyadaki gibi, akıllı telefonlardaki gibi yapmaya başladı.
Hiç olmazsa taklitçiliği daha elverişli kullansalardı.
Televizyon haberciliği mesleğini icat edenlerin ülkelerinde ABD ve Birleşik Krallık’ta sorunun halledilişini taklit etselerdi.
Oralarda bültenlerde haberleri daha geniş, daha akılda kalıcı, mümkün olduğunca daha derinlemesine hazırlamaya başladılar. Haberlerde muhabir uslubuna daha fazla önem verdiler. “Anchor” dedikleri sunucularla muhabirleri statü olarak aynı seviyeye getirdiler. Durumu bir ölçüde kurtardılar.
Oralarda akademya da soruna habercilikte endüstrileşme adını verdi ve özgün model arayışlarına girişti.
Araştırmalarda genel olarak endüstriyel model, özgün model ayrımı yapıldı.
Endüstriyel modelin yerine Haberburger tanımını koyarak açıklarsak;
Haberburgerde haberin odağı, olaydı.
Özgün modelde ise süreç olmalıydı.
Haberburgerde haberin kaynağı yetkililer, ünlülerdi.
Özgün modelde ise tercih, aşağıdan yukarı yapılmalıydı. Sıradan insanlar tercih edilmeliydi.
Haberburgerde haberin uslubu olgusaldı.
Özgün modelde ise açıklayıcı olmalıydı.
Haberburgerde haber yayınının amacı tanımdan ibaretti.
Özgün modelde ise yayının amacı sorgulatma olmalıydı.
Haftaya “Durum Nedir?” başlığı altındaki ikinci unsura dair görüş ve bilgilerimi paylaşacağım.
Şimdi naçizane bu bilgilerle memleketimizdeki televizyon haber yayınlarını izlemenizi öneririm…
İstisnalar var tabii.
Ama size genelde Haberburger yediriyorlar.
Oğuz HAKSEVER/Gazeteci
www.kentekrani.com 20 Temmuz 2020
