KARADENİZ SOMONU VE İSHAK ALATON

Kent Ekranı

1 gün önce

KARADENİZ SOMONU VE İSHAK ALATON

Klasik laftır; üç tarafımız denizle çevrili ama halkımızın büyük bölümü denize küskün yaşayıp gider. Kıyı kentlerimiz denizin kıymetini bilmeyen devlet ve yerel yönetimler tarafından hoyratça betona gömüldü, artık musilaj gibi bir sorunumuz var.

Denizden aldığımız ürünlerin miktarında da giderek azalmayı devletin istatistik teşkilatı da yalanlamıyor artık.

Ancak Türkiye su ürünleri yetiştiriciliğinde önemli bir başarıya sahip. Baraj, göl ve denizlerdeki balık çiftliklerinde binlerce ton alabalık veya deniz ürünlerini yetiştiriyor. İhracat 600 bin tonlara dayandı. Deniz ürünlerinde dünya şampiyonu Japonya’ya bile balık ihraç ediliyor. Bu ürünlerden biri de Karadeniz veya Türk Somonu… Bizim somonumuz market reklamlarının da yıldızı bugünlerde.

Atlantik Somunu, Norveç ve İsveç Somonları pek ünlü elbet.
Alaska Somonu en kıymetlisi.

AL SANA BAŞARI ÖYKÜSÜ

Peki biz de somon üretimi nasıl başladı? Buna ön ayak olan ilk kişi iş insanı İshak Alaton’dur.

İshak Alaton ülke meselelerine kafa yoran bir iş insanıydı, genç yaşta İsveç’e gitti, işçilik yaptı, eğitim gördü. Ülkeye döndükten bir süre sonra Üzeyir Garih ile ALARKO adlı inşaat ve teknik donanım şirketini kurdu( Garih esrarengiz bir suikastle öldürüldü) Bu şirkete destek çıkanlardan biri de siyasetimizin unutulmaz siması Profesör Necmettin Erbakan’dı. Erbakan Üzeyir Garih’in İTÜ’den hocasıydı.

Üzeyir GARİH-İshak ALATON

İshak Alaton İskandinav ülkelerinin kalkınma modelini iliğine kadar benimsemişti, Türkiye; İsveç’i, Norveç’i örnek alsın istiyordu. Özellikle Karadeniz’in ve dağlarla çevrili göllerin somon üretimi için elverişli olduğunu düşünüyordu.

Bu amaçla kurduğu Sakarya’nın Sapanca’daki Laboratuvarında balık üretimine başladı. Buranın ilk haberini yapan da bendeniz oldum. Nasıl mı?

TRT yıllarına döneyim. 1990 yılında rahmetli haber müdürüm Özden Vardar’ın ziyaretine gelen İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dekanı Profesör İsmet Baran bu projeyi anlattı, Özden abi de bu konulara meraklı olduğum için beni görevlendirdi. Burada İsmet Baran’a bir parantez açayım; Baran’ın amacı İstanbul Üniversitesi’ne devredilen Yassıada’da Su ürünleri Araştırma Merkezi kurmak istiyordu ama olmadı. Yassıada beton sevdalısı AKP iktidarında ucubeye döndü. Belki de Menderes’in laneti vardır!

Prof. İsmet BARAN

Devam edeyim; kameraman arkadaşımla beni laboratuvara götüren de İshak Alaton’un oğlu Vedat Alaton idi. Holding patronunun oğlu sürücümüzdü anlayacağız.

Ayrıntıları geçeyim, havuzlarda yumurtasından çıkan yüzlerce somonu görüntüledik, somonların Anadolu’nun havasına suyuna uyum sağlaması için yoğun bir çalışma vardı.