BBC’nin Ortadoğu muhabirlerinden Hugo Bachega, manşetteki sorunun yanıtı için Esad rejimini deviren HTŞ’nin 7 yıldır hükmettiği İdlib’te gözlemler yaptı; sokaktaki insanlarla görüştü.
Pek çok gazetecinin gözlemlerinde olduğu gibi BBC’nin muhabirine göre de, İdlib’te alt yapı onarıldı veya onarılmakta, yollar temiz, çöpler toplanıyor, elektrik ve su sağlanıyor, trafik ışıkları çalışıyor ve güvenlik için görevliler devriye geziyor.
Heyet Tahrir Şam’ın 4,5 milyon nüfuslu İdlib’te kurduğu hükümet, işletmelerden, çiftçilerden ve Türkiye’ye geçişlerden vergi topluyor; bu vergi gelirini kamu hizmetleri ve askeri harcamalarda kullanıyor.
Gözlemlere göre, bu vergilerin yüksekliği konusunda şikayetler var.
İdlib’te en çok merak edilen, buradaki insanların hayat tarzlarına karşı HTŞ yönetiminin tavrıydı. IŞİD, El Kaide ve El Nusra yaklaşımlarından yaygın kanaate göre “evrilen” HTŞ, İdlib’te kontrolü ele geçirdiğinde kimi katı kuralları iptal etti. Kadınlarla ilgili kıyafet yönetmeliğini ve okullarda müzik yasağını kaldırdı.
İdlib’te vergilerin yüksekliğine itiraz edenlerin gösterileri de dahil, bazı konulardaki protestoların yapılabilmesi eleştiriye karşı hoşgörü olarak görülüyor ya da bu konuda umut sahibi olmak isteniyor.
Adının verilmesine karşı çıkmayan hatta fotoğrafının çekilmesine de razı olan bir aktivist, “buradaki tam demokrasi değil ama özgürlük var” diyor.
İdlib’te sokaktaki insana göre, başlangıçta problemler vardı. Son yıllarda iyiye gidiş görülüyor ve HTŞ, değişmeye çalışıyor.
Suriye’nin bütünü kadar olmasa da İdlib’te de demografik çeşitlilik var. Örneğin cemaatin önderlerine göre, İdlib’teki Hristiyanlara önceki yıllara oranla daha fazla özgürlük tanındı. Hatta İdlib kökenli olup da bölgeyi terkeden Hristiyanlara geri dönüp topraklarını evlerini geri almaları çağrısı yapıldı.
İdlib’te HTŞ dışındaki özellikle seküler diğer muhalif grupların temsilcilerine HTŞ’ye eleştirilerde neden çekingen oldukları sorulduğunda “Çünkü şimdi onlar kahramanlar” yanıtı alınıyor.
Ancak diğer muhalifler kırmızı çizgilerini koruduklarını belirtiyorlar.
İdlib’te kutlamalar hala devam etse de HTŞ’nin ülke yönetimine karşı endişeler varlığını sürdürüyor.
HTŞ dışındaki muhaliflere göre, bütün Suriye’nin yönetimi ayrı bir hikaye ve ülkenin bütünü çok daha karmaşık bir çeşitliliğe sahip.
Ayrıca Suriyeliler adalete fena halde susamış durumdalar.