ORHAN VELİ’Yİ NASIL BİLİRSİNİZ?
“Şiir yazıyorum… Şiir yazıp eskiler alıyorum… Eskiler verip musikiler alıyorum… Bir de rakı şişesinde balık olsam.”
Bu dizelerin şairi Orhan Veli Kanık, Türk şiirini temelden değiştiren Garip akımının öncüsüdür.
Edebiyat uzmanları, 1950 yılında 36 yaşında ölen şairin şiir anlayışına yapıcı ve yıkıcı etkileri olduğunu söylerler.
Bodrum Yalıkavak’ta sohbetine doyum olmayan emekli Edebiyat Öğretmeni Salim Sıroğlu’na göre, Orhan Veli yaşadığı zamanın şiir anlayışını yıkan Nazım Hikmet kadar devrimci bir şairdi. Salim ağabey bana bir kitap verdi ve okumamı istedi.
“Edebiyat Dünyamız” adlı kitap, Bilgi Yayınevi tarafından 1975 yılında basılmış. Kitap şairin o dönemin edebiyat dergileri ve gazetelerinde çıkan yazılarından derlenmiş. Daha çok edebiyat dışı yazıları var. Şairin yazdığı dergileri arasında, Yaprak, Varlık ve Ülkü gibileri dikkat çekiyor.
ORHAN VELİ’DEN BİR BAŞKA SEÇMELER
Orhan Veli rakı içinde balık olmayı, eskinin şairi Ahmet Haşim’in “Şu göllerde bir kamış olsam” dizesine gönderme olarak yazmıştı. Hayatı yaşayan ve dalgasını geçen bir şair olarak bilinen Orhan Veli, aydınlanmacı ve devrimciydi.
İşte Yaprak Dergisi’nde 1949 yılındaki yazısından bir bölüm;
“ Bir İslam Birliği hayali peşinden koşmak, dolayısıyla dinin devlet işine karışmasını kaçınılmaz bir hale getirmek, prensiplerinden biri de laiklik olan bir rejimde, bir geriliktir. Yani irticadır. Fabrikaya karşı el tezgahı, traktöre karşı karasaban, diş fırçasına karşı misvak, okula karşı medrese, bilgiye ve kanuna karşı mızraklı ilm-i hal birer geriliktir. Yani irticadır. Biz irticayı nerede görürsek, yenmeye çalışacağız. İleri fikirli Türk gençliği de bizimle beraber”
Ölümünden kısa bir süre öce 1950 yılında yazdığı yazıyı günümüze aynen kopyalayabilirsiniz;
“Seçimler bitti. Demokrat Parti, Halk Partisini korkunç bir bozguna uğrattı. Oysa ki Halk Partisi halkı kazanacağı umarak, fikirleriyle prensiplerinden son zamanlarda ne fedakarlıklar
etmişti. Bütün yayınlarına göz yumulan din dergileri, okullara konan din dersleri, yeniden açılan İlahiyat fakülteleri, İmam Hatip kursları, türbeler, şahsi sermayeye sağlanan imtiyazlar, her türlü irticaya tanınan haklar… Hiç biri hiçbir kar etmedi. Zavallı Halk Partisi!”
Orhan Veli ve Garip akımının diğer şairleri ve de onlardan sonra gelenler… Şiir insana iyi gelir, şairlerin aydın iç dünyaları ise daha iyi gelir.
Onları unutmayalım…
Cengiz ERDİL