Berlin Döneri veya Berliner Döner’in Almanya’da 50 yılı aşkın bir mazisi var. 2022’de yıl boyunca Berlin Döneri’nin 50’nci yılı, çeşitli etkinliklerle kutlanmıştı. Bu etkinliklerin haberlerini Türkiye’de okuyan ya da izleyenler “Ne güzel; bizim dönerimiz Almanya’da meşhur olmuş” diye düşünmüş olabilirler.
Ama durum o kadar basit değil.
Ankara ile Berlin arasında döner kebab anlaşmazlığı var.
Berlin Döneri ile Türkiye’de porsiyon, pilav üstü, tombik arası veya dürüm ile servis edilen döner arasında farklar var. Berlin Döneri genellikle pita ekmek, pide veya tombik içine bol çeşitli salata türü sebzeler, soğan, yoğurt, lor peyniri ve soslarla servis ediliyor.
Berliner Döner, Almanya’da önemli bir sektör. Berlin merkezli Türk Dönercileri Derneği’nin verilerine göre, Berlin tarzı döner, Almanya’da yıllık 2,3 milyar euroluk bir hasılat oluşturuyor. Avrupa çapında ise bu hasılat 3,5 milyar euroya ulaşıyor.
Özellikle Berlin’de tanınmış döner kebab büfelerinin önünde -geceleri dahil- genellikle uzun kuyruklar görülüyor. Hatta Youtube’ta yeme içme veya sokak lezzetleri programları yapanlar yayınlarının manşetlerinde 2-3 saat kuyrukta beklediklerini vurguluyorlar.
Berlin Döneri üretici ve satıcılarının bu parlak günleri üzerine hafiften bir gölge düşmüş durumda. Zira Ankara, nisan ayında döner kebabın “geleneksel spesyalite garantili” korunması için Avrupa Birliği’ne başvuruda bulundu. Bu, coğrafi işaret düzenlemesinden farklı bir statü. Eğer ürünün orijinal adı kullanılıyorsa menşei ülke veya bölgenin tarif ettiği şekilde üretilmesini zorunlu oluyor. Şampanya veya Napoliten Pizza, Avrupa Birliği’nden aslı korunmuş belgesi almış ürünlere örnek gösterilebilir.
Türkiye’nin başvurusuna göre, döner için etin en az 16 aylık danalardan (veya belirli niteliklere sahip piliçlerden) elde edilmesi gerekecek. Et, belirli miktarlarda hayvansal yağ, yoğurt ya da süt, soğan, tuz, kekik ile siyah, beyaz, kırmızı biberle marine edilecek. Son ürün dikey şişten 3 ila 5 milimetre kalınlıkta kesilecek.
Türkiye’nin başvurusuna karşı Almanya Federal Tarım Bakanlığı Berlin tarzı Türk kebabına sahip çıktı. Almanya’da Tarım Bakanlığı da dahil, 11 kuruluş Avrupa Birliği’ne itiraz etti. Ne de olsa Almanya ve Avrupa’da önemli bir gıda sektörünün etkileneceği belirtiliyor. Bir de Almanların yarım asırdır alıştıkları ağız tadının kaçması söz konusu.
Taraflar anlaşamazsa son sözü Avrupa Birliği Komisyonu söyleyecek.
Federal Tarım Bakanlığı’nın Berlin Döneri konusunda aşağıdaki açıklaması Berliner Döner konusunda Alman kararlılığının bir göstergesi…
“Kebap Almanya’nın bir parçasıdır ve hazırlama yöntemlerinin çeşitliliği ülkemizin çeşitliliğini yansıtır ve bu korunmalıdır. Almanya’daki birçok hayranın çıkarları doğrultusunda, döner kebabın burada hazırlandığı ve yenildiği gibi kalmasını sağlamaya kararlıyız”
Haber: Oğuz HAKSEVER