Savaş değişiyor: Uzay yeni askeri sınır mı? Sky News uzmanlarla konuştu.
Rusya’nın uzaya nükleer silah yerleştirmeyi planladığı yönündeki haberler arasında Sky News, uzayın askeri kullanımının nasıl olduğu konusunda üç uzmanla görüştü.
Rusya’nın uzaya konuşlu yeni bir nükleer silah geliştiriyor olabileceği yönündeki spekülasyonlar, neler olup bittiği ve uzayda askeri tesisler görmenin ne anlama gelebileceği konusunda tartışmalara yol açtı.
Ancak uzay zaten askeri amaçlarla kullanılıyor. Dünyanın yörüngesinde dönen binlerce uydu, füze hedefleme, savaş uçağı navigasyonu ve nükleer silah kontrolü için hayati önem taşıyor.
Peki uzay savaşın yeni sınırı mı, yoksa dezavantajları o kadar büyük ki buna değmeyecek kadar mı?
Sky News konuyu araştırmak için üç uzay uzmanıyla konuştu.
Dünya yörüngesinde dönen binlerce uydu
Dünyanın yörüngesinde 8.000’den fazla uydu var ve bu sayı giderek artıyor.
Sky News bilim muhabiri Thomas Moore, “Günlük hayatımızın ne kadarının yörüngedeki uydular tarafından belirlendiğini bir düşünün” diyor.
“Telekomünikasyondan GPS’e kadar her şey… gökyüzündeki o göze bağımlıyız. Yani bu, tüm büyük güçlerin baktığı bir şey olacak.”
Kendisi, dünya çapında doğru konumlandırma için 24’ünün gerekli olduğu 31 adet çalışır durumda GPS uydusunun bulunduğunu söylüyor.
Yani yerleşik bir yedeklilik var; aşağıdaki zeminde işleri aksatmak için birçoğunun çevrimdışına alınması gerekecek.
Güney Kore, ilk askeri casus uydusunu Kaliforniya’daki Vandenberg Uzay Kuvvetleri Üssü’nden fırlattı. Resim: AP
Uzay zaten askerileştirilmiş mi?
Ancak Leicester Üniversitesi’nde uluslararası uzay ilişkileri uzmanı Dr. Bleddyn Bowen, bu uyduların yalnızca sivil amaçlarla kullanılmadığını söylüyor.
Uzayın onlarca yıldır militarize edildiğini söylüyor.
“Oraya çıkan ilk şeyler askeri amaçlarla tasarlanmış, doğası gereği askeriydi.
“Ve uzay çağının büyük bir kısmı aslında uzaydaki bu uydularla ilgili; astronotlarla değil, uzay istasyonuyla ya da aydaki botlarla değil. Bunlar sadece yan gösteriler.
“Dolayısıyla uzay ortamı, onu fiziksel olarak makinelerle kullandığımız sürece askeri amaçlıydı.”
Uydular yok edilebilir mi?
Evet. Ancak bu, Vladimir Putin’in ordusunun geliştirmekte olduğu yeni yetenekler hakkındaki spekülasyonlarla bağlantılı bir açıklama değil.
ABD, Rusya, Çin ve Hindistan kendi uydularını başarıyla düşürdüler; bu da savaşta ihtiyaç duyulduğunda böyle bir şeyin mümkün olduğunu kanıtladı.
Ayrıca Dr Bowen, uydu teknolojisinin uzayda ikili kullanımının “yaygın” olduğunu söylüyor. Bu, Çin, Rusya ve ABD tarafından uyduların “yakın incelemeleri veya yakın uçuşları”ndan oluşuyor ve uzaydaki bir nesneyi diğerine çarpmak için kullanma potansiyeli üzerinde deneyler yapıyor.
“Eğer bu uydulara nükleer bomba olmayan bir şeyle saldırmak istiyorsanız, bu yakın yörünge teknolojilerinde ve denetim teknolojilerinde ustalaşmanız gerekiyor.”
Ancak bir uyduyu kinetik (fiziksel olarak hareket eden) bir silahla yok etmenin sonuçlarının çok büyük olabileceğini de ekliyor.
“Daha sonra diğer uydulara çarpabilecek bir enkaz bulutu yaratacaksınız… Bunun üzerinde hiçbir kontrol yok.”
Peki ya uzaydaki diğer silahlar?
Leicester Uzay Parkı uzmanı Dr. Sarah Jane Fox, bunun ABD ve Rusya’nın da taraf olduğu BM Dış Uzay Anlaşması uyarınca yasaklandığı iddia ediliyor.
Anlaşma hükümlerinin uzayda nükleer silahların yasaklanmasını ve ayın ve diğer tüm gök cisimlerinin kullanımının barışçıl amaçlarla sınırlandırılmasını içerdiğini söylüyor.
Bu anlaşmanın geçerli olmasını bekleyip beklemediği sorulduğunda şunları söyledi: “Bu ilginç bir anlaşma. Uzaya ilk gittiğimizden beri, yani 1950’lerden bu yana düzenleniyor ve yazılı anlaşma 1960’ların ikinci yarısında resmileştirildi.
“Savaş değişiyor, savaşın alanları değişiyor; karamız, denizimiz, havamız, siber uzayımız ve uzayımız var. En son ikisi, uzay ve siber uzay, hiç şüphesiz ileriye doğru ilerlememizde zorluklar yaratacak.”
Peki ya birisi BM anlaşmasını görmezden gelmeye kalkışırsa, uzaya nükleer silah yerleştirmek bir fark yaratır mı?
Dr Bowen şunları söylüyor: “Uzayda nükleer silah kullanmaya devam etmek için nükleer bombaları uzaya yerleştirmenize gerek yok çünkü nükleer silahların çoğu Dünya’da bulunuyor. Bunlar füze silolarında, denizaltılarda veya uçaklarda bulunuyor.
“Bunları çok kolay bir şekilde uzaya ateş edecek şekilde değiştirebilirsiniz ve geri düşmek yerine uzayda patlarlar.”
Uzaya nükleer bomba fırlatmanın “büyük bir karmaşa” yaratacağını söylüyor.
“Sadece elektromanyetik bir manyetik darbeye sahip olacaksınız ve yörüngeye daha fazla radyasyon yükleyeceksiniz, bu da pek çok uydunun elektroniğini kızartacak (ve) muhtemelen Dünya üzerindeki yerlerdeki elektrik şebekelerini devre dışı bırakacak.”
Moore, bir devletin nükleer silahını uzaydan ateşlemesinin Dünya üzerindeki bir konuma göre ne kadar avantajlı olabileceğinin (azaltılmış tepki süresi dışında) emin olmadığını ekledi