BİR ÇAY KAŞIĞI 1 MİLYAR TON AĞIRLIĞINDA…UZAY PATLAMASINDA ‘ÇOK NADİR BİR ELEMENT’ KEŞFEDİLDİ.
Altın ve platin de böyle oluşmuştu
Gök bilimciler 2023 yılında güçlü bir uzay patlaması tespit etti ve hemen James Webb Uzay Teleskobu’nu kozmik patlamaya yönlendirdi. Bu patlama; süpernova adı verilen, devasa yıldızların çökmesi ve patlamasıyla ortaya çıkan çok güçlü bir gama ışını patlamasıydı.
Ancak Mart 2023’te meydana gelen ve ‘GRB 230307A’ olarak adlandırılan patlama sıradan bir gama ışını patlaması değildi. Tipik olarak gözlemlenen patlamadan tam 1.000 kat daha parlaktı ve ışınlar iki dakika boyunca ölçüm cihazlarımıza çarptı, ki bu genellikle bu sadece iki saniye sürer.
Hakemli Nature dergisinde yayınlanan yeni bir araştırmada, bilim insanları ‘kilonova’ adı verilen çok büyük bir patlama türünün bu olaya neden olduğu sonucuna vardı. Araştırmacılar nötron yıldızı adı verilen iki ilginç cismin çarpışarak patlamayı tetiklediğinden şüpheleniyor. Bu cisimler o kadar yoğun ki bir çay kaşığı nötron yıldızı yaklaşık 1 milyar ton ağırlığında.
En önemlisi de gök bilimciler altın ve platin gibi önemli element ve metallerin bu patlamalarda oluştuğunu düşünüyor. Webb teleskobu bu kilonovada, Dünya’da platinden bile daha nadir bulunan (ki platin, altından yaklaşık 30 kat daha nadirdir) tellür elementini tespit etti.
Bu çok önemli bir bulgu. NASA, aynı patlamanın ‘Dünya’daki yaşamın büyük bir kısmı için gerekli olan’ iyot gibi tellüryuma yakın diğer elementleri de üretmiş olabileceğini belirtiyor. Araştırmayı yöneten Hollanda’daki Radboud Üniversitesi ve İngiltere’deki Warwick Üniversitesi’nden astrofizikçi Andrew Levan yaptığı açıklamada, “Dmitri Mendeleev’in elementlerin periyodik tablosunu yazmasının üzerinden 150 yıldan biraz fazla bir süre geçtikten sonra, Webb sayesinde nihayet her şeyin nerede oluştuğunu anlamak için son boşlukları doldurmaya başlayabilecek durumdayız” dedi.
*Tellür, çelik alaşımlarında ve güneş pili teknolojisinde ışığa duyarlı bir yarı iletken olarak kullanılan ağır ve nadir bir küçük metaldir .
*Doğal olarak oluşan tellür, altından daha nadirdir ve yer kabuğunda herhangi bir platin grubu metal (PGM) kadar bulunması zordur,
Mashable Türkiye