Tıp literatüründe karotis arter hastalığı olarak bilinen şah damarı tıkanıklığı, genellikle plak denilen yağlı maddelerin ve kolesterol artıklarının damar duvarında birikmesinden kaynaklanır.
Şah damarı tıkanıklığı, inme riskinde artış gibi ciddi sağlık sorunlarına neden olur.
Şah damarı tıkanıklığı neden olur?
Kalbi kanlandıran koroner arterlerde olduğu gibi şah damarlarının iç kısmında da ateroskleroz denilen damar sertliği durumu görülebilir. Sağlıklı bir atardamarın duvarı, esnek ve pürüzsüz bir yapıya sahiptir. Yüksek kolesterol düzeyleri, obezite, sigara kullanımı gibi bazı olumsuz faktörlerinin etkisiyle şah damarı duvarında yağlı maddeler, kolesterol atıkları, kireç kalıntıları gibi zararlı maddeler birikmeye başlar.
Bu maddelerin birikmesi sonucunda, damarın duvarında aterosklerotik plak denilen kalın bir kireç tabakası meydana gelir. Bu durum şah damarında esneklik kaybı, darlık ya da tıkanıklıkla sonuçlar. Darlık nedeniyle beyne giden kan akımında azalma meydana gelir.
Kan akımı kritik düzeyin altına inerse beynin oksijenlenmesi ve beslenmesi etkilenir. Şah damarlarda meydana gelen darlık zamanında ve uygun şekilde tedavi edilmezse tam bir tıkanıklığa sebep olarak kalıcı inmeye ve beyin hasarına yol açabilir. Şah damarı darlığı, inme riskinde önemli oranda artışa neden olur.
Şah damarı tıkanıklığının belirtileri nelerdir?
Şah damarındaki darlık belirli bir seviyeye gelmeden önce hastalarda herhangi bir belirti vermez. Darlık kritik seviyeye geldiğinde ise aterosklerotik plak bölgesinde oluşan pıhtılara bağlı olarak inme ve bazı belirtiler ortaya çıkmaya başlar.
Bu belirtilerin kısa sürede ortadan kalkması ile karakterize bu duruma geçici iskemik atak adı verilir. Halk arasında da bu durum geçici felç olarak değerlendirilir. Sadece birkaç dakika veya saat sürer ve sonra kaybolur.
Şah damarı tıkanıklığına neden olan etkenler.
Karotid arter hastalığı için risk faktörleri, ateroskleroz oluşumunu artıran etkenlerle benzerdir. Bu faktörlerden en önemlileri;
İleri yaş
Sigara kullanımı
Hipertansiyon
Kan lipit ve kolesterol düzeylerinde yükseklik
Şeker hastalığı
Aşırı kilolu olmak
Sedanter yaşam tarzı
Ailede ateroskleroz, koroner arter hastalığı veya karotis arter hastalığı öyküsü.