GEZİ
HİNDİSTAN, MUMBAİ VE AÇIK HAVA ÇAMAŞIRHANESİ (DHOBİ GHAT)
Tarihin her aşamasında ilgi odağı olmuş ,
farklı toplulukların yaşadığı, değişik dini ve etnik özelliklerin, renkli kültürlerin, ilginç geleneklerin ,alışılmadık öykülerin harmanlandığı ,cezbedici dokuya sahip bir ülke HİNDİSTAN.
MUMBAİ ise MAHARAŞTRA eyaletinin başkenti ve ülkenin tek doğal limanı ; İngiliz sömürgesi olduğu dönemdeki adıyla da BOMBAY.
Hindistan’ın en büyük ve dünyanın en kalabalık kentlerinden biri olan ve 20 milyonu aşkın nüfusa sahip MUMBAİ, zenginlik ve fakirliğin, sefaletle gösterişin iç içe yaşandığı bir kent.
Bir yanda 27 katlı bir gökdelenin tümünde 600 hizmetkarıyla yaşayan 5 kişilik bir aile, öte yanda üzerindeki kıyafetten başka giyecek şeyi olmayan ve çöplerden karınlarını doyurmaya çalışan insanlar.
Böylesine tezatlarla dolu bir kent olan MUMBAİ’de turistlerin uğrak noktası haline gelmiş, son derece ilginç bir mekân var.
AÇIK HAVA ÇAMAŞIRHANESİ.
Yerel dilde DHOBİ GHAT olarak adlandırılan ve MAHALAXMİ tren istasyonuna yürüme mesafesinde faaliyet gösteren çamaşırhane, zengin mahallelerde yükselen gökdelenlerin hemen yanı başında şaşırtıcı bir manzara oluşturuyor.
1,5 milyarı aşkın nüfusa sahip Hindistan’da birçok kentte rastlanan çamaşırhanelerin en büyüğü Mumbai’de faaliyet gösteren işte bu çamaşırhane. İlk görüşte şaşırmamak mümkün değil.
İnanılmaz büyük ve karınca misali çok sayıda insan, son derece sıcak ve nemli bir havada , durup dinlenmeden oradan oraya koşuşturup duruyor.
Şimdi çamaşırhanenin nasıl çalıştığına bakalım.
Kentteki talep sahibi kişi ve kuruluşlardan her gün alınan veya gönderilen kirli çamaşırlar aynı gün içinde, yıkanmış, kurutulmuş ve ütülenmiş olarak alındığı yere teslim ediliyor.
Bu işleri yapanlar ise kadınlar değil erkekler. Çünkü çamaşırcılık bayağı güç kuvvet gerektiren bir iş.
Hindistan’ın her geçen gün artan nüfusuna karşılık ortaya çıkan ve 19.yüzyıldan,yani sömürge döneminden bu yana, yaklaşık yüz kırk yıldır devam eden bu meslek, babadan oğula geçiyor ve 200 aile bu işten ekmek yiyor.
Mumbai’de yaklaşık 7 bin kişinin çalıştığı Açık Hava Çamaşırhanesi çok geniş bir alanda birkaç metrekarelik bölümlerden oluşuyor ve her bölüm ayrı bir aileye ait.
Kentte faaliyet gösteren kuru temizleme ve çamaşır yıkama dükkanları, oteller, hastaneler, restoran ve kafeler ile diğer işletmeler, önce kirlilerini gönderecekleri yeri arayıp gelip alınmasını talep ediyor veya gönderiyorlar.
Her çamaşırcı aile, teslim aldığı kirlileri kendi dükkan kodu ve sipariş numarasıyla kayıt defterine işliyor.
Çalışanlar sabah 4.30’da işbaşı yapmak zorunda. Yoksa sayıları 100 bine yakın kirli çamaşırın gün içinde temizlenip yetiştirilmesi ve poşetlenip teslim edilmesi mümkün değil.
Çamaşırlar önce yumuşamaları için yarım saat kadar sabunlu suyun içinde bekletiliyor. Ardından taş teknelerin üzerinde elle yumruklanıyor , ayakla dövülüyor, sonra kostik sodalı beton küvetlerin içinde ovuşturulup çitileniyor. Durulama işleminden sonra sıra temizlenen çamaşırların asılıp kurutulmasına geliyor.
İplere asılırken mandal kullanılmıyor.
Çamaşırlar kızgın öğle güneşinin altında , saç örgüsü gibi birbirine sarılmış iplerin kıvrımları arasına sıkıştırılarak kurumaya bırakılıyor.
Hızlı teslimatlar için zaman zaman çamaşır ve kurutma makinası kullanıldığı da olabiliyor.
Ancak ütü işlemi halâ kömürlü ütülerle yapılıyor . Hindistan’ın kavurucu sıcağında bu işi yapan ütücüler, çamaşır yıkayıcılardan çok daha iyi para kazanabiliyor. İşçilerin günlük kazancı ortalama 400-600 rupi arasında değişiyor.
Her gün 7 bin çamaşırcı ve ütücü, 700 yıkama taşı üzerinde, binlerce çamaşırı kirinden arındırmaya çalışıyor..DHOBİ’ler yani çamaşırcılar ekmek paralarını çıkartmak için günde aralıksız 18-20 saat çalışmak zorunda.
Bu zorlu çalışmanın en büyük sebebi ise Başlık Parası biriktirebilmek.
Hindistanda başlık parası hayli yüksek. Bu yüzden kız çocuk sahibi pek çok aile, yaklaşık 3 BİN EURO civarındaki başlık parasını tamamlayabilmek için gece gündüz demeden çalışmak zorunda .
Kısacası bu insancıklar, dünyanın en kalabalık ülkelerinin başında gelen Hindistanda, elleri ve ayaklarıyla çamaşır makinası ve merdane görevi yaparak, ülkenin ve Mumbai’nin inanılmaz sıcağında ter döküyor ve bizim paramızla günde 70-100 lira kazanarak hayata tutunmaya çalışıyorlar .
Dhobi Ghat, tek bir mekânda, aynı anda, binlerce parça çamaşır yıkanan yer olarak Guiness Dünya Rekoruna da sahip.
Yıllık cirosu 100 milyon Rupi’yi geçen Açık Hava Çamaşırhanesi Hindistan’ın Hollywood’u olarak bilinen Bollywood’da çevrilen filimlere de, hem konu hem plato olmuş.
Gerek burada yaşayan ve çalışan aileler, gerekse dışardan gelen işçiler için ekmek kapısı olan DHOBİ GHAT, modern çağa ve teknolojiye daha ne kadar meydan okuyacak, bilinmez.
Başak DOĞRU/Gazeteci-Bizans ve İstanbul Araştırmacısı