20 DAKİKALIK KRAL, 1 SAATLİK BAŞBAKAN… BBC NEWS DÜNYADA EN KISA SÜRE GÖREVDE KALAN LİDERLERİ DERLEDİ.
İngiltere Başbakanı Liz Truss’ın istifası, 6 yıldan fazla bir süre içinde ülkenin (en az) 5 başbakanı olması demek. Kulağa bir dünya rekoru gibi geliyor, değil mi? Aslında pek değil.
Arjantinliler size çabucak, ülkelerinin 2 hafta içinde 5 farklı cumhurbaşkanı olduğunu hatırlatacaktır.
Aslında, Liz Truss’ın İngiltere’nin tarihinde bir başbakan için en kısa süre olan 1,5 aylık görev süresi, bazı dünya liderleriyle kıyaslandığında sonsuzluk gibi gelebilir.
Joseph Goebbels, Naziler iktidardayken (1933-1945) Almanya Propaganda Bakanı olarak hatırlanıyor. Ancak çok az kişi, bir günlüğüne de olsa da onun Almanya Başbakanı olarak görev yaptığını biliyor.
30 Nisan 1945’te, İkinci Dünya Savaşı’nın Avrupa’daki son günlerinde Adolf Hitler bir yeraltı sığınağında intihar ettiğinde, Nazi liderinin sağ kolu Goebbels Alman Başbakanı olmuştu. Ancak daha sonra hem kendisi hem de eşi, 6 çocuklarını siyanürle zehirledikten sonra intihar etmişti.
William Henry Harrison (1773-1841) hem ABD’nin görev başında ölen ilk başkanı hem de en kısa süre görev yapanı olma özelliğini taşıyor.
Eski bir subay olan Harrison, göreve başlamasından sadece 32 gün sonra zattürreye yakalanmış ve 68 yaşında hayatını kaybetmişti.
Fernando de la Rua’nın istifası, 2001’de Arjantin liderlerinin bir biri ardına değişmesini tetikledi.
Arjantin, Aralık 2001’de zor durumdaydı. Ağır ekonomik kriz, en az 25 kişinin öldüğü sokak eylemlerini beraberinde getirmişti.
Siyasi kaos, Cumhurbaşkanı Fernando de La Rua’nın 20 Aralık’ta istifasıyla sonuçlandı. Daha sonraysa siyasi domino taşları bir biri ardına düştü. Başkan Yardımcılığı makamı daha önce yine istifayla boş kaldığı için De La Rua’nın yerini Senato’daki çoğunluk lideri Ramon Puerta aldı.
İki gün sonra Kongre, Başkanlık Sarayı Casa Rosada’ya, Adolfo Rodriguez Saa’yı gönderdi. Ancak acil ekonomik önlemlerine verilen destek azaldığı için bir hafta sonra Saa da istifa etti.
Yasalara göre Puerta’nın göreve geri dönmesi gerekiyordu ama Senato çoğunluk liderliğinden istifa etti ve cumhurbaşkanlığını geri çevirdi. Yerine ise Kongre’nin alt kanadının Başkanı Eduardo Camano geldi ve dördüncü Cumhurbaşkanı oldu.
Camano üç gün sonra ise görevi yine Kongre’nin seçtiği bir cumhurbaşkanına, Eduardo Duhalde’ye yerini bıraktı. Duhalde 2003’teki genel seçimlere kadar görevi yürüttü.
Eski Hindistan Başbakanı Atal Behari Vajpayee, bu görevde en kısa süre kalan isim olma rekorunu elinde tutuyor. Vajpayee, 1996’daki parlamento seçimlerinin ardından koalisyon hükümeti kuramadığı için sadece 13 gün başbakan kalabildi.
1998’de iktidarı yeniden kazandı ve koalisyon hükümeti çözülüp, parlamento feshedilince bu kez 13 ay görevde kaldı.
Ancak Vajpayee’nin partisi BJP, seçimde bir kez daha iyi bir performans sergiledi ve 1999-2004 arasında üçüncü iktidar dönemini geçirdi.
Siaka Stevens, Sierra Leone tarihinde hem en kısa süre görev yapan başbakan hem de en uzun süre iktidarda kalan cumhurbaşkanı.
1967’de başa baş geçen seçimde iktidarı kazanmasından sonra, yemin ettiği gün bir askeri darbede devrilip, tutuklandı.
Ancak son söz Stevens’ın oldu. Askeri cunta sona erdikten bir yıl sonra iktidara geri döndü ve 1971-1985 arasında cumhurbaşkanlığı görevini yürüttü.
Cumhurbaşkanlığı dönemi ise otoriter iktidarı, sayısız insan hakları ihlalleri ve seçim hileleri iddialarıyla geçti.
Bir başka enteresan hikaye de Güney Afrika’dan. 24 Eylül 2008’de İletişim Bakanı Ivy Matsepe-Casaburri, dönemin Devlet Başkanı Thabo Mbeki’nin istifasından sonra ülkenin ilk kadın lideri oldu. Ancak Güney Afrika Parlamentosu sadece 15 saat sonra, Mbeki’nin yerine Kgalame Mothlante’yi seçti..
Arjantin’e ek olarak, Latin Amerika’da çeşitli çok kısa süren devlet başkanlıkları vakaları var.
Meksika’da Pedro Lascurain, Şubat 1913’te Devlet Başkanı Fransisco Madero’nun devrildiği askeri darbe sırasında, bir saatliğine ülkenin lideri olmuştu.
Brezilya’da Parlamento Başkanı Carlos Luz, 8 Kasım 1995’te Devlet Başkanı Cafe Filho’nun ağır bir şekilde hastalanmasından sonra göreve geldi.
Ülkede o zaman yeni bir devlet Başkanı seçilmişti, fakat yeni Başkan Juscelino Kubitschek’in görev süresi Ocak 1956’da başlayacaktı. Ama üç gün sonra Luz, Kubitchek’in yemin etmesini önlemek için darbe yapacağını ileri süren Savunma Bakanı’nın talimatıyla görevi bıraktı. Daha sonra görevi iki aylığına Senato Başkan Nereu Ramos yürüttü.
Krallar ve kraliçeler, seçim mücadelesi vermek zorunda değiller ve çağımızda Cumhuriyetçi devrim riski de görece az, ancak bu hükümranlıklarının kısa sürmeyeceği anlamına da gelmiyor.
İtalya Kralı 2. Umberto 1946’da babası Vittorio Emmanuelle’in tahttan feragat etmesinden sonra taç giymişti. Büyüyen kraliyet karşıtı havayı dizginleyebilmek için kraliyeti referanduma götürdü.
Sonuç Kral için üzücü oldu, çünkü İtayanların % 54’ü cumhuriyeti seçti. Umberto’nun hükümranlığıysa 34 gün sürdü.
Nepal Kralı Dipenra Bir Bikram Şah Dev’in tahttaki süresiyse daha kısa ve trajikti. 1 Haziran 2001’de veliaht prens babasını, annesini ve Nepal Kraliyet ailesinin diğer üyelerini öldürdü. Nedeniyse, iddialara göre yakınlarının Hintli bir aristokratla yapmayı düşündüğü evliliği onaylamamasıydı.
Dipendra, cinayetlerden sonra kendisini vurarak intihar girişiminde bulundu.
Ancak hemen ölmedi ve hayatını kaybetmeden önce üç gün komada kaldı. Dipendra, bu üç gün teknik olarak Nepal kralıydı.
Ancak kraliyet aileleri arasında en kısa süren hükümranlık büyük olasılıkla Fransa Kralı 19. Louis’e ait. Babası 10. Charles’ın aleyhine yapılan büyük gösterilerin ardından tahttan çekilmesinden sonra, 19. Louis tahta geçti. Ancak o da sadece 20 dakika sonra yeğeni Bordeaux Dükü lehine tahttan feragat etti.