Oğuz HAKSEVER
Almanya-Fransa sınırında, Fransa haritasının kesik sol kolunun omuz başında Almanya’nın Saarbrucken bölgesinde Völklingen adında bir kasaba vardır. Bu kasabada Völklinger Hütte adıyla bilinen paslı, çirkin, itici, devasa, hala homurdanıyormuş hissi veren; zamanında baş belası olup da şimdi kıpırdanacak hali kalmamış ejderhayı çağrıştıran bir tesis yer alır. 60 dönümlük bir alana yayılır.
PİRAMİT DEĞİL, TAPINAK DEĞİL, ÖREN YERİ DE DEĞİL AMA DÜNYA KÜLTÜREL MİRASI…
Völklinger Hütte, Völklingen Ironworks ya da Völklingen Demir Ocakları, 1883 yılında üretime başlamış, üretim 1986 yılında durmuş. Ama sökülmemiş, yerinden kaldırılmamış. Bu tesis, 1994 yılında UNESCO DÜNYA KÜLTÜREL MİRAS LİSTESİ’NE ALINMIŞ! Sebeb: Endüstri devriminin simgelerinden biri olması. UNESCO Dünya Kültürel Miras Listesi’nde “insan gelişiminin sembollerinden biri” olarak betimleniyor.
UNESCO’YA göre, sanayi devriminin orijinal unsurları bu tesiste titizlikle korunmakta. Daha fabrika haline gelmeden kullanılan 1873 tarihli demir işleme bölümü, 1898 yılında kurulan kömür kulesi, 1905-1914 yılları arasında inşa edilen 6 gaz çıkışı makinası vesaire bu “anıt”ın en önemli yerleri olarak tanımlanıyor.
SADECE SANAYİ DEVRİMİNİN SİMGESİ DEĞİL; ÖLÜMÜN, SAVAŞIN DA SİMGESİ!
Völklinger Hütte’nin UNESCO tanımlarında sözü edilmeyen bir önemli özelliği daha var. Tesis 19. yüzyılda Almanya sınırları içinde ilk kurulduğunda demir üretimi için kömür, Völklingen’nin yanıbaşındaki Almanya Saarland’dan, demir cevheri ise yine Völklingen’in birkaç kilometre batısındaki Fransa Lorraine’nden tedarik ediliyordu. Bu durumun ürettiği sonuç savaştı! Völklinger Hütte’nin bulunduğu bölge ve Lorraine, iki ülke arasında defalarca çatışmaya bahane oldu. Her iki taraf kömür de cevher de benim topraklarımda olsun; silah üretimini hem ucuza mal edeyim hem de öbür tarafa muhtaç olmayayım düşüncesindeydi. Bu durumun temsil ettiği bahaneler yüzünden çıkan savaşlarda, özellikle de 1. Dünya Savaşı’nda milyonlarca insan öldü.
Sonunda medeni Avrupalılara dank etti! Ölümcül çekişmenin sona erdirilmesi gerekiyordu. 2. Dünya Savaşı’nın hemen ertesinde demir-çelik üretimi için cevher ve kömür kapışması yapmayalım, birbirimizi yemeyelim, kesmeyelim diye Avrupa Kömür ve Çelik Birliği’ni kurdular. Sonra bu oluşum Avrupa Birliği’ne dönüştü.
BÖYLE KÜLTÜREL MİRAS OLUR MU? OLUR!
Völklingen Hütte’nin UNESCO Dünya Kültürel Mirası Listesi’nde olduğunu ilk öğrendiğimde kültürel miras, ağırlıklı olarak sanat içerir algısı nedeniyle şaşırmıştım.
Ukrayna’nın saldırıya uğramasını, işgal edilişini uzaktan da olsa yaşarken, Völklinger Hütte’nin hikayesini ve temsil ettiği kültürel mirası anımsadım.
Völklingen’deki “canavar”ın Dünya Kültürel Mirası olarak seçilmesi ne kadar da yerinde bir karar!
VAHŞİLİK KÜLTÜRÜMÜZ NE DE OLSA!
Kendi türünü, masum da olsa öldürmek, katliam, soykırım yapmak insanlık kültürü. Bunu temsil eden tesis ise insanlığın kendi türünü toplu olarak öldürmedeki gelişiminin sembolü olacak tabii.
Almanya’ya yolunuz düştüğünde, Völklinger Hütte’ye gidip bilet alıp veya bir turizm ofisine başvurup bu tesisi, “anıtı” ziyaret edebilirsiniz.
Duyarlıysanız, tesisin pasında Ukrayna’daki savaşın bitmez tükenmez falını görebilirsiniz.
Oğuz HAKSEVER