Ev Hayvanları ve Evcil Hayvanlarda Dış Parazitler

Bu yazımda bahar ayları yaklaşırken hayvanlarda ciddi sorunlardan biri olarak ortaya çıkan dış parazitlerden bahsedeceğim.

Yazı başlığımda söz ettiğim ev hayvanı ve evcil hayvan terimlerini kullanmamın nedeni, yeni hazırlanmakta olan ve henüz tamamına ulaşılamayan Hayvanları Koruma Kanunda ‘sahipli hayvan ve sokak hayvanları’ tanımlarının yerine  bu tanımların kullanılacağı bilgisinin sık sık gündemde yer almasındandır.

Dış parazitler insanlarda ve hayvanlarda yaşam kalitesini düşürdüğü gibi, birçok viral, bakteriyel ve iç paraziter hastalıkları taşıması ve bulaştırması nedeniyle mücadele edilmesi gereken canlılardır. Bunlar pireler, keneler, uyuz, bitler, sinek ve sinek kurtları ve böcekler (mites) olarak sayabileceğimiz parazitlerdir. Ben bu yazımda pire ve kenelerden bahsedeceğim ve devam eden yazılarımda diğerleri hakkında da bilgiler vereceğim.

Sokucu ve emici özellik taşıyan bu parazit türü, hayvanların barındıkları ortamlarda, tozlu, topraklı, ahşap yüzeylerde, kullanılmayan eşyalı alanlarda çokça bulunur ve ürer. Pireler, bu tür alanlardan hayvanların üzerine geçerek çok kaşıntı yapar, rahatsız eder ve deride ekzama, kanama ve iltihaplı yaralara neden olurlar. İnsanlara da geçerek, insan ve hayvanlara bulaşabilen tenyalara da aracılık ederler. Ayrıca, toz piresi adı verilen bir cins pire doğrudan kanatlı hayvanlara ve insanlara geçerek kaşıntı ve deri enfeksiyonlarına neden olurlar. Pireler hayvanların üzerinde bulundukları esnada yumurtalarını kılların arasına bırakırlar. Bu yumurtalar oradan tüm ortama (halı, çarşaf, koltuk, hayvanların yuvaları, vb.) dökülür ve dağılırlar. Bu yumurtalardan uygun sıcaklıkta bir iki gün içinde pire larvaları çıkarak erişkin pirelerin dışkılarıyla ve ortamda bıraktıkları konakçının kanıyla beslenirler. Pire dışkısı kanlı olduğundan hayvanların yattığı alanlarda özellikle beyaz zeminde kanlı noktalar ve siyah döküntülerle fark edilebilirler. Sıcaklık ve nem pirelerin üremeleri açısından iyi bir ortam olmasına rağmen güneş ışığından rahatsız olurlar. O nedenle kuytu, nemli ve ışık almayan ortamları ararlar.

Pirelerle en iyi mücadele temizliktir. Hayvanların yaşadıkları ortamları sık sık yıkayarak temizlemek (arapsabunu kullanabilirsiniz), kullandıkları altlıkları güneşte havalandırmak ve kürklerini fırçalamak etkili olacaktır. Kıllarının ve derilerinin pire yönünden düzenli olarak kontrol edilmesi, beyaz bir zemin üzerinde fırçalanması pire olup olmadığı yönünde size bir fikir verecektir. Günümüzde özellikle kedilerde ve köpeklerde basit ve pratik ilaç uygulamaları pire sorununun çözümünde büyük kolaylık sağlamaktadır. Ancak bu tedavilerden iyi bir sonuç alabilmeniz için mutlaka veteriner hekimlerin tavsiyeleri doğrultusunda hareket etmenizi öneririm.

Kenelere gelince. Özellikle bulundukları ot, çalı, toprak ve hayvanların barınakları gibi ortamlarda saklanan kene yumurtaları mart ayında açılmaya başlayarak larva haline gelirler. Bu larvalar uygun sıcaklıkta, bir bir buçuk ay gibi bir sürede erişkin hale gelerek konakçısı olan hayvanlara ve insanlara ulaşmaya başlarlar. Bu dönemlerde güvenli olmayan, bakımsız park, bahçe, çimenlik ve ormanlık alanlarda dikkatli olmak önemlidir. Bu tür ortamlarda vakit geçirdiyseniz ve gezinti yaptıysanız, sonrasında kendinizi ve hayvanınızı kene yönünden kontrolden geçirmeniz faydalı olacaktır. Kediler bu konuda köpekler kadar riskli değildir. Çünkü, özellikle sağlıklı bir kedi kenenin üzerinde tutunmasına asla izin vermez. Keneler konakçısında bir yandan kan emip, onları toksinleriyle zehirlerken anemiye neden olabilmektedir. Öte yandan, bir takım kan parazitlerinin ve virüslerin bulaşmasına da aracılık etmektedirler. İnsanlara da tutunan bu kenelerden Hyolama cinsinin ölümcül olan Kırım Kongo Kanamalı hastalığının bulaşıcısı olduğunu da unutmamak gerekir. Keneler konakçıya geçtikten sonra derisinin ince ve zayıf olduğu kulak derisi, boyun altı ve koltuk altı gibi bölgelerine yerleşip, çeneleriyle deriye tutunarak, kan emip, beslenmeye başlarlar. Özellikle bu şekilde tutunmuş kenelerin çekilerek alınması sonucu başın hortum kısmı derinin içinde kalarak enfeksiyon ve irritasyonlara neden olur. Bu nedenle vücuda tutunan keneyi doğru yöntemlerle yerinden çıkarmak önemlidir. Böyle durumlarda veteriner hekiminize başvurmanız doğru olacaktır. Kene mücadelesinde de yeni nesil insektisitler uygulama kolaylığı ve güvenilirliği sayesinde başarılı sonuçlar vermektedir. Bu tür ilaçları veteriner kliniklerinde uygulamanızı ya da bu kliniklerden temin etmenizi öneririm.

Yukarıda sözünü ettiğimiz bu parazitler, birçok bulaşıcı hastalığı insanlara ve hayvanlara taşıyabildiğinden özellikle bahar ve yaz aylarında mücadele çok önem taşır. Ev hayvanları bu mücadelede oldukça şanslı olmalarına rağmen, evcil (sahipsiz) hayvanlar koruyucu ve tedavi edici mücadeleden yoksun kalabilmektedirler. Özellikle etkin ilaçların pahalı olması nedeniyle evcil (sahipsiz) hayvanlar, ev hayvanları kadar şanslı değildir ve bu parazitlere sürekli maruz kaldıkalrından ciddi sağlık sorunları yaşamaktadırlar. Hayvan, insan ve çevre sağlığını tehdit eden bu parazitlerden evcil (sahipsiz) hayvanların da korunması ve tedavi edilebilmesi için, etkin ilaçların ilgili devlet kurumları ve belediyelerce sağlanması, özellikle riskli mevsimlerde ilaç uygulamalarının periyodik olarak yapılması uygun olacaktır. Gene bu uygulamaların hayvan sağlığı yanında koruyucu hekimlik görevi de bulunan kamu ya da serbest veteriner hekimler gözetiminde, yerel hayvan koruma görevlileri ve gönüllülerle birlikte yürütülmesi etkili bir mücadele olacaktır. Umudum yeni hazırlanan Hayvan Hakları Kanununda bu tür düzenlemelere yer verilmesidir.

Daha önceki yazılarımda bahsettiğim gibi doğru beslenen, düzenli olarak deri ve kıl bakımları yapılan, sağlıklı bir kürke sahip hayvanlara bu tür parazitlerin bulaşması mümkün olmayacaktır. Ayrıca, unutmayın ki doğru hijyen ve temizlik kurallarına uymamanız durumunda sizler de hayvanlarınıza bu tür parazitler için bir taşıyıcı olabilirsiniz.

Bu günkü yazımızı Oktay Rifat’tan bir şiirler sonlandırırken, karlı bir İstanbul gününden hepinize tüm sevdiklerinizle sevgi dolu günler diler, sevgililer gününüz kutlarım.

Kitabın yanında defter

Defterin yanında bardak

Bardağın yanında çocuk

Çocuğun yanında kedi

Ve uzakta yıldızlar yıldızlar

Teoman ASLAN/Veteriner Hekim

TeomanASLAN/kentekrani

Youtube Abone Olmak İçin Tıklayınız

www.kentekrani.com 16 Şubat 2021

Yazarın Tüm Yazıları