Kent Sağlığı
Pandemide Alzhemier
Bu hafta ki konuğumuz , Medicana Kadıköy Hastanesi, Nöroloji Uzmanı Uzm. Dr. Oğuzhan Onultan.
AA: Alzheimer demansı nedir?
OO: Demans, bellekte bozulmanın genel olarak isimlendirilmiş adıdır. Demans türleri içinde en sık görüleni Alzheimer demansıdır.
AA: Alzheimer demansının ilerlemesi nasıl olur?
OO: Alzheimer demansı 7 aşamada ilerler:
Henüz belirti vermeyen ve ancak bazı özel görüntüleme yöntemleriyle( PET- scan) saptanan dönemdir. Hastanın yakınları demansın başlangıç dönemi olduğunu fark edemezler.
Hafif bulguların başladığı dönem. Bu dönemde hastalar kelime unutmaya ya da eşyalarını bulamamaya başlarlar. Ancak bu, günlük yaşamlarını ve kendilerine bakmalarını etkilemez.
Etraftan fark edilen unutkanlıkların başladığı dönem. Bu dönemde hasta yakınlarının dikkatini çeken yeni okunan bir şeyin unutulması, aynı sorunun tekrar tekrar sorulması, plan ya da düzenleme yapamamaları ve yeni tanıştığı insanların adını hatırlayamamak gibi bulgular ortaya çıkmaya başlar.
Orta düzeyde unutkanlık dönemi: Bu dönemde kendileri hakkında detayları unutmaya, günleri karıştırmaya, ay ya da mevsimi karıştırmaya, yemek yapmada ya da sipariş vermede zorlanmaya başlarlar. Bu dönemde dolandırıcılara karşı korunmalı ve araba kullanmaları engellenmelidir.
Orta ileri dönem: Hasta nerede olduğunu ve zamanı karıştırmaya başlar. Adresini, telefon numarasını ve okumuş olduğu okulları unutur. Hava şartlarına göre giyinemez. Sabahları giyeceği kıyafetleri hazırlamak bu anlamda yardımcı olur.
Ağır dönem: Hasta yüzleri hatırlar ama isimleri unutmaya, kişileri karıştırmaya başlar. Sanrı görmeye başlar. Tuvalet için yardım ihtiyacı doğar, sohbet etmede zorlanmalar ortaya çıkar.
İleri ağır dönem: Yeme-içme, oturup kalkma ve yürümede zorlanmalar başlar. Bu dönemde acıkıp susadıklarını söyleyemezler.
AA: Alzheimer hastalığının tedavisi var mıdır?
OO: Alzheimer hastalığının kesin tedavisi şu an için yok. Ancak yavaşlatabilecek ilaçlar var. Onun için erken tanı çok önemlidir.
AA: Alzheimer hastalığının tedavisinde hangi ilaçlar kullanılmaktadır?
OO: Alzheimer için kullanılan NMDA reseptör antagonistleri, asetilkolinesteraz inhibitörleri denen gruptaki ilaçlar beyindeki sinir iletimini arttırarak bellek üzerinde etkilidirler. Bunların yanısıra Alzheimer hastalarında görülen uyku bozuklukları ya da depresyon için de destek ilaçlar kullanılmaktadır. Bunların yanı sıra günlük sanat aktiviteleri, el becerisini kullanacak hobiler ve müzik de faydalı aktiviteler olarak günlük yaşama eklenmelidir.
AA: Alzheimer hastalarının günlük yaşamında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
OO: Alzheimer hastalarının günlük yaşamda sıcak suyla yanma, güneşte fazla kalma, elektrik çarpması riskleri yüksektir, bunlara dikkat edilmelidir. Ayrıca ateşlerinin çıkıp çıkmadığı da kontrol edilmelidir. Alzheimer hastalarının düşme riskleri yüksektir, her dört Alzheimer hastasından biri yılda bir kez düşmektedir.Bunun önüne geçmek için evdeki saçaklı halıları kaldırmak, köşeli mobilyalar yerine daha küçük ve oval eşyalar koymak yerinde olacaktır. Akşam tuvalete kalmaları durumunda düşmemeleri için koridor ve banyoya sensörlü ışık koymak yerinde olacaktır.
AA: Alzheimer riskini arttıran faktörler nelerdir?
OO: Alzheimer riskini arttıran faktörleri şöyle sıralayabiliriz
İleri yaş : 85 yaş üstü insanların yaklaşık 1/3’ünde görülmektedir. Ancak genetik mirasınız çok önemlidir, ailenizde yoksa riskiniz çok düşmektedir.
Kalp hastalığı ve damar sertliğine yol açan faktörler ( sigara içmek, yüksek tansiyon, şeker hastalığı ve yüksek kolesterol gibi) de Alzheimer riskini yükseltir.
Depresyon.
Kafa travması.
Obezite.
Felç geçirmiş olmak.
Uykusuzluk ya da düzensiz uyku.
AA: Alzheimer hastalığı riskini azaltmak için neler yapabiliri?
OO: Şu 4 altın kurala uymalıyız.
Akdeniz diyeti olarak adlandırılan zeytinyağlı ve yeşillikten zengin beslenme.
Mümkün olduğunca bol hareket.
Düzenli uyku.
Sigara ve alkolden uzak durmak.
AA: Alzheimer hastaları pandemi dönemini nasıl geçirmekte ve sorunları neler oldu?
OO: Pandemi döneminde, özellikle hareketsizliğe ve iletişim eksikliğine bağlı Alzheimer hastalarının hastalıkları ilerledi ve şikayetleri arttı. Bunların içinde en sık görülenler delirium dediğimiz kafa karışıklığı ve ajitasyonlar ön plana çıktı. Depresif duygu durumu, uyku bozuklukları da bu tablolara eklendi.
AA: Bu durumdaki hasta yakınlarına ne gibi tavsiyelerimiz olabilir?
OO: Alzheimer hastalığı olanların yakınlarının onları devamlı olarak arayıp sorması ve, mümkünse görüntülü arama yaparak yanlarında olduklarını hissettirmeleri, eski aile fotolarını onlarla paylaşmaları öneriliyor. Ayrıca evde el becerisi ve hareketi arttıracak meşgaleler ( örgü örme, saksıları düzenlemek, maket yapmak, vb) aktivitelere yönlendirmelerinin anlamlı olduğuna dair çalışmalar var.
Prof. Dr. Atıf AKDAŞ/ÜROTIP
Atıf AKDAŞ/kentekrani
Youtube Kanalına Abone Olmak İçin Tıklayınız
www.kentekrani.com 06 Şubat 2021