Kent Sağlığı
Yenidoğanda İşitme Taraması
Bu günkü konuğumuz Prof. Dr. Ferda Akdaş.
Prof. Dr. Akdaş , MÜTF emekli öğretim üyesidir, Odyoloji uzmanıdır ( işitme bozuklukları uzmanı) Türkiye’nin Odyoloji alanında ilk kadın öğretim üyesidir. Aynı zamanda Türkiye’de Yenidoğan İşitme Taramasını ilk olarak başlatan kişidir.
AA : Yenidoğan işitme taramasının amacı nedir?
FA: İşitme kaybının yenidoğan döneminde saptanması için yenidoğan bebeklere doğum sonrası taburcu olmadan işitme taraması yapılır. Tarama, işitme kaybı olan bebeklerin ne miktar işitme kaybı olduğunu göstermez yani işitme kaybının derece ve cinsini belirtmez ama bu bebeklerin tanılanmaları için Odyoloji Merkezlerine gönderilmelerini sağlar.
AA : Yenidoğan işitme taraması nasıl yapılır?
FA: Yenidoğan işitme taraması için geliştirilmiş özel aletler bulunmaktadır. Otomatik İşitsel Beyinsapı Testi bu testlerden birisidir. Bebeğin canını acıtacak bir işlem değildir. Kafatası üzerinde belirli noktalar temizlenerek yağdan arındırılır, bu noktalara elektrotlar yapıştırılır. Bebeğin kulağına verilen sese cevaben işitme yollarında meydana gelen elektriki potansiyeller otomatik olarak ölçülür. Alet ; Geçti veya kaldı şeklinde sonucu belirtir.
AA: Yenidoğan işitme kaybının sebepleri nelerdir?
FA :Bu dönemdeki işitme kaybının %50si genetiktir. %25inin sebebi bilinmemektedir. %25 de dış faktörlere bağlıdır. Annenin hamilelikte geçirdiği hastalıklar, Rubella , sitomegalovirüs enfeksiyonu, toksoplazma enfeksiyonu, travmalar, doğum travmaları, bebeğin çıkımda beklemesi, oksijensiz kalması işitme kaybına neden olabilir.
AA; Yenidoğan döneminde işitme kaybının saptanması neden önemlidir?
FA: İşitme kaybı çok hafif derecede bile olsa bebeğin/çocuğun konuşma gelişimini engeller. Konuşmanın öğrenilmesinde en önemli faktör işitme kaybının erken tanısıdır. Bebekler, ebeveynlerinin, bakan kişilerin konuşmalarını dinleyerek konuşmayı öğrenirler. Her ebeveyn bir konuşma öğretmenidir. Konuşma, sürünme , emekleme, yürüme gibi otomatik olarak gelişmez. Zamanı gelince konuşur , erkek çocuk geç konuşur söylemi doğru değildir. Bebek, çevresindekilerin konuşmalarını duymuyorsa konuşma geliştiremez. Konuşamayan bir çocuk, yaşıtlarından geri kalır. Okuma ve yazma becerileri gelişemez. Erken müdahale yapılmazsa, duyan yaşıtları ile aynı okulla gidemez ve meslek sahibi olamazlar.
AA: Yenidoğan işitme kaybının tedavi yöntemleri nelerdir?
FA: Kalıcı İşitme kaybı saptanır saptanmaz hemen işitme aleti ile rehabilitasyona başlanır
Hafif derecedeki işitme kayıpları bile konuşma gecikmesine,özellikle /s/, /t/, /k/, /sh/ seslerinin çocuğun konuşma repertuarında bulunmamasına yol açar.
İleri veya çok ileri derecede bir işitme kaybı varsa , bir yaşından itibaren koklear implant uygulanmak suretiyle daha iyi işitmesi sağlanır. İşitsel eğitim çok
önemlidir.Erken dönemde işitme aleti kullanarak ve işitsel eğitim alarak işitme kayıplı bebeklerin konuşmayı öğrenmeleri sağlanır. İlerki yaşlarda okuma becerileri gelişir, yaşıtları ile aynı okula gider ve meslek sahibi olmaları sağlanır.
AA: Yenidoğan işitme kaybının prognozu nedir?
FA: Genetik işitme kayıpları sabit veya ilerleyici olabilir. Genetik kodlamaya göre değişkenlik gösterir. Sitomegalovirüs enfeksiyonuna bağlı işitme kayıplarında 3-4 yaşından sonra işitme kaybında artış gözlenebilir. Geniş vestibüler kanal gibi bazı kulak anomalilerinde çarpmaya veya düşmeye bağlı olarak artan bir işitme kaybı görülebilir.
AA; Ailelere, anne babalara önerileriniz nelerdir?
FA : Bebeğin İşitme Tarama Testini geçmesi, işitmesinin bugün için normal olması ömür boyu normal olacağı anlamına gelmez. Sülalede , anne yada baba tarafındaki akrabalarda işitme kaybı hikayesi varsa ilerleyen yaşlarda çocukta da işitme kaybı oluşabilir. Bu yüzden çocuğun sese karşı davranışlarını dikkatle izlenmelidir.
Bebekle ne kadar çok ve düzgün konuşulursa , o da o kadar çabuk konuşacaktır.
Bebeğin bulunduğu odada sürekli çalan bir tv, radyo veya kasetçalar bulundurulmamalıdır. Bu tür aygıtlar çocuğun konuşmayı öğrenmesini engeller. İleriki bir zaman içinde otistik benzeri davranışlarına yol açabilir. Bebeği uyutmak maksadı ile odasında ninni kasedi çalınmamalıdır.
Klasik müzik dinletmek bebeği dahî yada zeki yapmaz. Anne ve babası akıllı ise bebekte akıllı olacaktır. Unutmayınız ki; Klasik müzik dinleyerek akıllı olunsaydı etrafımız dahî ile dolu olurdu.
6 aylıktan itibaren, bebek ana kucağında oturmaya başladığında kitaplarla tanıştırınız. Bebeğin yaşına uygun kitaplar kullanınız .Kalın sahifeli, resimli kitaplar bu iş için idealdir.
Joseph Joubert, çocukların öğütten çok , iyi örneğe ihtiyaçları vardır demektedir. Anne , babasının kitap okuduğunu gören çocukta kitap okuma alışkanlığını edinecektir. Unutmayınız ki kitap okuyan çocuğun kelime hazinesi artar , doğru ve hızlı okumayı öğrenir
Bebeğinize ‘’ annecim’’, ‘’ babacım’’ diye hitap etmeyiniz. Bu tür hitaplar bebekte kavram karmaşası yaratır, Ben ‘anne isem’ bana bakan bu kadına ne demeyelim düşüncesi oluşur. Bebeğinize ismi ile hitap edebilirsiniz.
Prof. Dr. Atıf AKDAŞ
Atıf AKDAŞ/kentekrani
Youtube Kanalına Abone Olmak İçin Tıklayınız
www.kentekrani.com 20 Kasım 2020