Şuşa Kenti Kurtuldu Şükürler Olsun…
Sanki arşın mal alan’daki aşk’lar tekrar sahneye konuldu…?
Aliyev: Size bir yumruk göstermiştim. Bu yumruk demir yumruktur ve biz bu demir yumrukla düşmanın başını eziyoruz, ezeceğiz https://t.co/W1aipWtgXB pic.twitter.com/hWGpm8WjPL
— Sputnik Türkiye (@sputnik_TR) November 8, 2020
Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev’in ulusa seslendiği “Şuşa” kentinin Ermenistan işgalinden kurtarıldığını açıklaması, beni hem mutlu etti hem de başka bir anlamda kültürel güzelliği tekrar anımsamama sebep oldu.Azerbaycan tarih ve kültürünün simgelerinden olan Şuşa şehri hem bölgeye hakim coğrafi konumu hem de Dağlık Karabağ’ın en büyük şehri Hankendi’ne giden yolun üzerinde bulunduğu için stratejik önem de taşıyordu ve Azerbaycanlı arkadaşlarımın ve bizim “Kafkasya’nın incisi” dediğimiz bir güzellikti.Neden mi Suşa şehri kültürel anlamda önemliydi çünkü çok önemli bir bestecinin Üzeyir Hacıbeyov’un doğduğu yerdi ve ben ve meslekdaşım Aytaç Rzaguliyeva ile Üzeyir Hacıbeyov’un dünyaya adını duyurduğu ve Türkiyede de çok sevilen operetini “Arşın Mal Alan”ı adlı sahneye koymak için sağlık problemi ile geçirdiğimiz günlerin bitmesini bekliyorduk…..
“Arşın Mal Alan” da o kadar harika sahneler vardır ki siz istemesenizde seyrettiğinizde, dinlediğinizde başka bir güzellik yaşarsınız..Örneğin operetin baş karakterleri Asker ile Gülçehre’nin düettleri ne güzeldir, dinlemeye doyamazsınız…
Öyrenib pürfend-ustalaşma oldum.
Görene rişhend-alay konusu oldum.
Her bir derde men doldum
Seni gördüm bend-vuruldum oldum.
Ele-öyle bend oldum, ele bend oldum,
Ele bend oldum, dilber.
Durabilmem yar sensiz diyerek sürer ve siz o zarif aşk’ı , sanki içindeymişsiniz gibi yaşarsınız.
Sonra Gülçehre’nin aryaları hüzün ve beklenti ile doludur ama ne güzeldir.”Aşıg oldum nece bir taze gülü renaye….” ile başlayıp pırıl pırıl bir ses ve teknik ifade ile söylenen içe işleyen gözyaşı döktüren ve ” Hicran derdi felek verdi bunca cefanı layig gördü…eyyy xu da rahmet eyyy…” derken içinize başka duyguları yansıtan eserler…çok güzel yazılmış, yazıldığı günde bu günde dahi aynı duyguyu hissetirerek söyleten eserler…
ve Süleyman’ın mahnıları, Telli’nin, Asya’nın bir çok rolün muhteşem eserleri, harika….
Bu yüzden Şuşa şehri işgalden kurtulmuş denince “Arşın Mal Alan ” operetinde ki “Aşk” yeniden yaşanmış ,kavuşulmuş gibi geldi, duygusalca…
“Arşın Mal Alan” opereti hakkında biraz bilgi verirsek..Azerbaycan ve komşu ülkelerde defalarca sahnelenmiş ve Azerbaycan’ın Bolşevikler tarafından işgalinden önce bile büyük ün kazanmış ardından Sovyetler Birliği döneminde daha da ünlenmiştir . Opera salonlarında sık sık karşılaşılan bir eser halini almıştır. Bu operet, birçok ünlü sanatçı tarafından mükemmel şekillerde yorumlanmıştır.
Üzeyir Hacıbeyov( 1885-1948)’un “Arşın Mal Alan” eseri ilk kez 25 Ekim 1913 tarihinde Bakü’de seyirciyle buluşmuş, 1920 yılında New York’ta, 1925 yılında Londra’da ve SSCB’de birçok şehirde de sahnelenmiştir.Müslüman Doğu’nun ilk opereti «Arşın Mal Alan» ilk kez sahnelenmesinin 100. yıl dönümünde, 2013 yılındaki UNESCO Genel Konferansında alınan karar sayesinde küresel ölçekte tanınmış.Opereti Bakü’de yazmaya başlamış 1913 yılının yazında St. Petersburg’da tamamlamıştır.
Uzmanlara göre bakıldığında «Arşın Mal Alan»ın en öne çıkan sanatsal ve anlatımsal özelliği müziği iken görsel içeriğinin derinliği ve hikaye gelişimi bakımından komik operaya daha yakındır. Film olarak da SSCB Azerbaycan film stüdyosu yapımcılığında çekilmiş Reşid Behbudov’un başrolde olduğu ve 1945 yılında vizyona giren yapım olarak bilinmektedir. Filme 80’den fazla dilde dublaj yapılmış ve film 150’den fazla ülkede gösterime girmiştir.Bestesi açısından baktığımızda “Arşın Mal Alan” günlük hayatı anlatan lirik bir komedidir. Eserin odak noktası, aşkları için mücadele eden iki gençtir. Besteci, komedinin lirik çizgilerini, özellikle Gülçehre olmak üzere eserin ana karakterlerini ele aldığı bölümlerde açıkça göstermiştir.
Esaret altında hiç birşey yaşam bulamaz, insanlar mutlu olamaz, nefes alırda, alamaz…
Şuşa kurtuldu bütün aşk’lar yeniden kavuştu, ne güzel…
Sevgi ile kalın ….
Doç.Dr.Tülün MALKOÇ/Akademisyen
Tülün MALKOÇ/kentekrani
Youtue Abone Olmak İçin Tıklayınız
www.kentekrani.com 08 Kasım 2020