KENT SAĞLIĞI
Kent Ekranı Yazarı Prof. Dr. Atıf AKDAŞ, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları ve Geriatri Emekli Profesörlerinden Prof.Dr.Vecdet TEZCAN ile bir söyleşi gerçekleştirdi.
Konu, hayatının bir döneminde kendisi veya yakınları için hemen hemen herkesin merak ettiği; SAĞLIKLI YAŞLANMA
A.A / Yaşlanmanın tarif eder misiniz ? ?
Prof.Dr.Vecdet TEZCAN
Sanıyorum merdiven yapımlarında eskiye göre hem basamakları çoğalttılar hem de boylarını yükselttiler. Her şeyden öte ikişer ikişer çıkılmaz oldular. İnsan tek tek çıkmak zorunda kalıyor. Her ne hikmetse, yazıları da küçülttüler. Yanımdakine gazeteyi okutayım diyorum ama o kadar alçak sesle konuşuyorlar ki okuduklarını duyamıyorum. Her yer sanki eskisinden daha uzak. Evden durağa olan mesafe de iki katına çıkmış. Evle durak arasında önceleri fark etmediğim bir yokuş varmış. Kumaşlar da eski kumaşlar gibi değil. Ne giysem kısa sürede dar geliyor. Ayakkabı bağları da giderek erişilmez oldular. Hava bile tuhaflaştı. Kışlar daha soğuk, yazlar daha sıcak oldu. İnsanlar ben onların yaşındayken göründüğümden daha genç gibiler. Buna mukabil, benim yaşımdakiler benden daha yaşlı görünüyorlar. Bir akşam üniversitenin barında bir arkadaşa rastladım. Nasıl bir değişim geçirmişse beni tanıyamadı. (Philippe Noiret)
Yaşlanmanın bilimsel en kısa tarifi, hücre yenilenmesindeki azalmaya karşın hücre yıkımının artmasıdır. Bir süre sonra organizma, iç ve dış etmenlere karşı yeterli dengeyi sağlayamaz olur ve ölüm gerçekleşir. Ortalama ömür süresi milattan önce 25’lerde iken, 21. Yüzyılda 70’leri geçmiştir. Bu gelişmede antibiyotikler ve aşıların keşfi, çalışma koşullarının düzeltilmesi, atıkların uygun şekilde tasfiyesi ile temiz suya ulaşabilmenin rolleri büyüktür.
A.A / Yaşlanmanın mekanizması nedir ?
Prof.Dr.Vecdet TEZCAN
Yaşlanma mekanizmalarını bütünü ile açıklayan bir teori henüz olmasa da oksidatif stres, enflamasyon ve telomer kısalması öne çıkan teoriler arasında bulunmaktadır. Yaşlanma ve sonucunda ölümün bir hastalık mı yoksa gereklilik mi olduğu halen tartışılmaktadır. Yeni bir sınıflamaya göre 64-75 arası genç, 75-84 arası orta yaşlı ve 85 yaş üzeri ise ileri yaşlı olarak belirlenmiştir.
A.A / Sağlıklı yaşlanmak için önerileriniz nelerdir ?
Prof.Dr.Vecdet TEZCAN ;
İkinci Dünya Savaşı’na kadar şişmanlık ve tip II diyabete az rastlanılmasına karşın, günümüzde bu iki hastalık neredeyse bir pandemi olarak gelişmiş olup gelişmekte olan ülkelerde sıkça görülmektedirler. Ucuz ve hazır gıdalara ulaşma kolaylığı ve fiziksel aktivitenin azalması, bu pandeminin önde gelen faktörleridir. Sağlıklı yaşlanmanın koşulları arasında doğru beslenme, fiziksel aktivite, aşılar, kazalardan korunma, ruhu zenginleştirme ve polifarmasiden kaçınma öne çıkmaktadır.
A.A / Yaşlılıkta doğru beslenme nasıl olmalıdır ?
Prof.Dr.Vecdet TEZCAN ;
Doğru beslenme ile ilgili araştırmalar, üç yıldır birinci seçilen Akdeniz tipi beslenmenin oksidatif stresi azaltma, insülin direncini kırma, anti-enflamatuar etkileriyle kalp ve damarları koruma, hipertansiyon, tip II diyabet ve Alzheimer riskini de azaltarak sağlıklı yaşlanmaya yol verdiğini kanıtlamışlardır.
Yeni araştırmalar 12 saat ara ile iki öğün beslenmenin veya haftada 2 gün oruç tutmanın, hücre yenilenmesini arttırdığını ve yaşlanma hızını yavaşlattığını göstermişlerdir. Son yıllarda moda olan ketojenik beslenme ise 34. sırada yer almış, yeni bir araştırmada böbrek fonksiyonlarında gerilemeye yol açtığı saptanmıştır. Doğru beslenme ile birlikte aerobik ve unaerobik egzersizlerin kilo verme, insülin direncini kırma ve yaşlılığa bağlı kas erimelerini önlemede birinci derecede etkili oldukları kanıtlanmıştır. Güçlü kasların düşme riskini azalttığı da unutulmamalıdır. Yapılacak egzersizlerin gün içine yayılarak yapılması uygulamada kolaylık getirecektir.
A.A / Yaşlılara uygulanması gereken aşılar nelerdir ?
Prof.Dr.Vecdet TEZCAN;
60’lı yaşlardan sonra yapılması gereken aşıların başında pnömoni aşısı gelir. Zona aşısı da yapılması önerilen aşılardandır. İnfluenza aşısı, kalp yetersizliği, diyabet ve KOAH olan kişilerde mutlaka yapılmalıdır.
A.A / Yaşlıların vitamin takviyesi kullanması uygun mudur ?
Prof.Dr.Vecdet TEZCAN;
Besin takviyesi ve vitaminlerin eksiklikleri dışında kullanılmaları önerilmemektedir. Omega3 yağları ve diğer takviyelerin önemli bir yarar sağladıkları kanıtlanmamıştır.
Polifarmasi yani çoklu ilaç kullanımının yol açacağı zararların önlenmesi için kullanılan tüm ilaçlar ve varsa besin takviyeleri ile vitaminlerin hekime bildirilmesi çok önemlidir. Hekimler için yaşlı tedavisinde temel ilke en düşük doz ile başla ve yavaş yavaş arttır olmalıdır.
A.A / Yaşlılara önerileriniz var mı ?
Halden anlayan dostlarla birlikte olmak ve güçlü aile bağları ruhumuzu genç tutmanın yollarındandır.
Bu yaşlarda “carpe diem / günü yakala” yaşamın düsturu olmalıdır.
Atıf AKDAŞ/kentekrani
www.kentekrani.com 27 Ağustos 2020