Vatandaş Mustafa, Kazım, Yusuf ve Diğerleri…
“Derelerin Kardeşliği Platformu” Doğu Karadeniz Bölgesi’nde doğayı, vadileri katleden HES’lere (Hidro Elektrik Santral) karşı halkın bir araya geldiği sivil toplum örgütü. Kurucusu ve Sözcüsü değerli meslektaşım ve arkadaşım Ömer Şan.
Bu konuyla ilgilendiğim için beni hiç bilgisiz bırakmadı, Sputnik Radyo’da çalıştığım yıllarda kendisiyle defalarca röportajlar yaptım, zaten 6 yıl çalıştığım bölgeye her gittiğimde de bana yardımcı oldu. Bölgenin HES’lerle tanışması 1996 yılında başladı. Hedefleri önce Çamlıhemşin’di. Ancak orada yani Fırtına Vadisinde duvara tosladılar, çünkü karşılarına
geçen yılın sonlarında hayata veda eden vatandaş Mustafa Orhan çıkmıştı. Halkın direnişine rağmen bölgede 200 kadar irili ufaklı HES devreye girdi, alabalıklar can suyunu kaybetti, dereler kurudu, vadilerin yeşili kahverengine döndü.
Sonra sıra Rize’ye ve yüzlerce köyle içme suyu sağlayan Salarha Deresi’ne geldi.
Yıl 2007 idi. Bu kez karşılarında vatandaş Kazım vardı. Kazım Delal’i Ömer Şan sayesinde tanıdım. El Cezire Dijital Dergiye hazırladığım HES dosyası için yine bölgedeydim. Kazım Delal şimdi 70’ini geçti. 13 yıl süren hukuk mücadelesini kazandı. Yıllar süren hukuk mücadelesini burada anlatmaya sayfalar yetmez, mahkemeler hep yapıcı şirket aleyhine karar verdi. Şirket sonunda Anayasa Mahkemesi’ne gitti, orada da kaybetti. Kazım Delal hukuk savaşı için tek ineğini satarak dava açtı, O’na destek olan Yusuf Esir, Rize Belediyesindeki işini kaybetmesine rağmen davadan vazgeçmedi. İki halk önderi tüm köyün önüne düştüler, Salarha Deresi’ni kurtardılar. Yapıcı şirket giderken ardında bir enkaz bıraktı, delik deşik edilmiş vadinin günahı şimdi il ve devlet yöneticilerinin sırtında. Çünkü davalara rağmen şirkete ‘İşi durdur.’ demediler
Fırtına ve Salarha Vadileri şimdilik kurtuldu. Dereleri kurutan, yağmur ormanlarını andıran yemyeşil vadileri yok eden HES’Lerin dimdik karşısında duran bir avuç insanın sayesinde oldu bu. Ama bölge kazanamadı. Artvin’den Ordu’ya bölgede yüzlerce HES var.
Oysa uzmanlar defalarca uyarmıştı… “Bu kadar santrali bölge dereleri kaldırmaz. En fazla 15 HES yapılabilir. Devlet çok abarttı. Her önüne gelene izin verdi. İşin içinden çıkılmaz hale geldi.” Hala, neredeyse sayısı 100’ü bulan proje sırada deniliyor. Ürettikleri enerji, o da derelerde su olursa, ülke enerjisinin binde 3’ü seviyelerinde olacak.
Kaybedilen ise, ağaçlar, kuşlar, alabalıklar ve tüm bir doğa.
Cengiz ERDİL/Gazeteci
CengizERDİL/kentekrani
www.kentekrani.com 4 Ağustos 2020