Edebiyatın Olmazsa Olmazı ”Tolstoy’‘
Amerikalı yönetmen ve yazar Woody Allen, bir öyküsünde anlatır, yazar hızlı okuma kursuna gitmeye karar vermiş. Kursun sonunda Tolstoy’un ölümsüz eseri, bin 225 sayfalık “Harp ve Sulh” ilk okuyacağı kitap olmuş. İki gün içinde de ‘okudum’ diyerek eğitmeninin karşısına çıkmış Allen “Nasıl bir romandı?” sorusuna Allen şu karşılığı verir; “Galiba Rusya’da geçiyor!”
Hiçbir edebi roman, öykü, şiir göz gezdirilerek okunamaz, hele Tolstoy hiç. Sıkı bir Anton Çehov hayranı olan Woody Allen (Bazı filmlerinde ünlü Rus yazarına göndermeler yapmıştır.) Tolstoy’un da Rus Edebiyatının köşe taşı olduğunu mutlaka biliyordur.
Evrensel edebiyatın dehası sayılan Lev Nikolayeviç Tolstoy, 20’nci yüzyıla adım atılan yıllara damgasını vuran düşünür yazardı. Hayatının çok büyük bölümünde gözlerden uzak kalmayı tercih eden yazarın torunlarına gülerek bir şey anlattığı (Harp ve Sulhu anlatmadığı kesin!) bu fotoğraf, yazarın içten gülerek yakalandığı ender anlardan biridir herhalde.
Yaşadığı dönem Rusya’nın karışık olduğu yıllardı. Kropotkin ve Bakunin gibi Anarşist teorisyenlerin çıktığı topraklarda onun için de Anarşist denir. Ama o dinlerin özü bozulmadığı takdirde, insanlığın kurtuluşu olacağına inanıyordu. Gerçi Rus Ortodoks Kilisesi Tolstoy’u ‘Ateist’ diyerek dışlamıştı. Tolstoy’un her türlü otorite ile sorunu vardı, günümüzde o’nu şiddetten arındırılmış Anarşist diye tanımlarlar. Yani Pasif Anarşist… Yaşadığı yıllarda da dünya çapında tanınmış bir yazardı Tolstoy, yaşı ilerledikçe huysuzlaştı biraz ve 82 yaşında ıssız tren istasyonunda bir romanının kahramanı gibi yalnız ölmeyi tercih etti.
Tolstoy gibi dehalar, hayatlarında ne Musa’ya ne İsa’ya yaranamazlar. Burada eserlerini, zengin toprak sahibi olup yoksul köylü hayatı sürmesini anlatmaya kalksak Harp ve Sulh, Anna Karanina gibi roman olur. Ve bir hatırlatma; Nobel ödülleri 1900’lerin başında yeni çıkmış ve ilk edebiyat ödülü Tolstoy’a verilmemiş. Bu hala skandal kabul ediliyor ve üniversitelerde tartışılıyor.
Dünya edebiyatına damga vuran iki Rus Tolstoy ve Dostoyevski derler. Tolstoy her sözcüğünün anlamı olan bir Rus dehasıydı. Ben şu sözlerini çok severim. “Başarılı edebiyatın temelinde iki hikaye vardır; Ya bir adam yolculuğa çıkar, ya da kasabaya bir yabancı gelir.” “Kötüler, kendilerine tahammül edildikçe daha çok azarlar.”
Cengiz ERDİL/Gazeteci
CengizERDİL/kentekrani
www.kentekrani.com 17 Temmuz 2020